Тарвуздан заҳарланмаслик учун нима қилиш керак?

Ёз кириши билан тарвуз Ўзбекистонда энг севимли ширинликлардан бирига айланади, деб UPL.uz хабар берди. Бироқ айнан шу шарбатли меванинг нотўғри танланиши баъзида шифохонага олиб бориши мумкин. Бунинг асосий сабабларидан бири — ўсишни тезлаштириш учун ишлатиладиган нитрат моддалари ҳисобланади.

Волгоград вилоятидаги Быков бахчачилик селекция станцияси агрохимия лабораторияси раҳбарининг сўзларига кўра, нитратга бой тарвузни ташқи кўриниши бўйича аниқлашнинг иложи йўқ. Энг ишончли усул — лаборатория таҳлили. Одатда бозорларда ишлатиладиган нитрат ўлчагичлар фақат постидаги моддани аниқлайди ва мева ичидаги реал ҳолатни акс эттирмайди.

Бозордаги сотувчилар эса тарвуз етилишини тезлаштириш учун нитратлар қўлланилиши иқтисодий жиҳатдан манфаатсиз эканини таъкидлашади. Мутлақо аксарият ҳолатларда заҳарланишлар нитратдан эмас, балки чиришган ёки бузилган тарвузларни истеъмол қилишдан содир бўлади. Чириб кетган тарвузда микроблар кўпайиб, диарея, қорин дам бўлиши ва умумий ҳолсизлик каби аломатлар билан заҳарланиш келтириб чиқаради.

Агар одамда қусиш, шиллиқ оқиш, қорин оғриғи, терининг рангини ўзгариши, нафас қисиши, қон босимининг кескин ўзгариши каби белгилари кузатилса, шифокорга мурожаат қилиш тавсия этилади. Бу организмга ортиқча миқдорда нитрат тушганидан далолат бўлиши мумкин.

Шунингдек, профессор Михаил Стаценко тарвузнинг оқ постига яқин жойини истеъмол қилмасликни тавсия этади, чунки нитратлар асосан шу қисмида жамланади. Қизил қисмида уларнинг миқдори анча кам.

Бундан ташқари, диетолог Светлана Наумова тарвуз юқори гликемик индексга эга эканини ва ортиқча истеъмол қилиш орқали қандли диабет ва семириш хавфини оширишини таъкидлайди. 90 фоиз сувдан иборат бўлган бу меванинг меъёридан ортиқ истеъмоли ҳатто шишишга олиб келиши мумкин.

Тавсия этилган кунлик меъёр — 300–400 грамм (2 бўлакча). Ортиқча миқдорда истеъмол қилиш бош айланиши ва ёмон ҳолатга сабаб бўлиши мумкин. Гастрит, диабет, юрак ва буйрак хасталиклари бор кишилар эса алоҳида эҳтиёткорлик билан еши керак.

Шунингдек, тарвузни иссиқда совитиш мақсадида кўл, дарё ёки ҳавзаларда ушлаб туриш тавсия этилмайди. Чунки сувдаги бактериялар — масалан, сальмонелла ёки ичак таяғчаси — мева постидаги микрочизиқлар орқали ичига ўтиб, заҳарланишга олиб келиши мумкин.

Тарвуз танлаш бўйича маслаҳатлар:

. Қулоқ билан уриб кўрилганда тарвузда қуйидаги товуш бўлиши керак: ярқин, чиқинг, бир оз ғужирдаб турган. Гумбир-гумбир товуш эса чириган ёки сувли эканини кўрсатади.

. Ерга тегиб турган қисмидаги доғ ёрқин сариқ, зангор ёки кремрангда бўлиши керак. Оқ ёки ўппоқ доғ — мева ҳали етилиб улгурмаганидан далолат беради.

. Қуруқ думча — етилишнинг белгиси. Яшил ва янги думча эса эрта узиб олинганидан далолат беради.

. Полосалар ярқин ва аниқ бўлиши керак. Ҳироб ёки ноаниқ чизиқлар мева ҳали пишмаганини кўрсатади.

. Нитратни халқона усулда текшириш мумкин: тарвуз порагини иссиқ сувга солинг. Агар сув қизарса — емаган маъқул; агар оқарса ёки шунчаки хиралашса — мева хавфсиз ҳисобланади. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!