Қазіргі заманауи өмірде көптеген адамдар үшін ауысымдық немесе түнгі жұмыс тұрмыстың ажырамас бөлігіне айналды. Біреу отбасын асырау үшін түнде еңбек етсе, тағы біреу белгісіз график арқылы тұрақты табыс табады. Алайда ғалымдар мұндай жұмыс тәртібі денсаулыққа едәуір әсер етуі мүмкін екендігін ескертіп отыр, деп хабарлады зерттеушілер.
Sun Yat-sen университетінің мамандары Ұлыбритания Biobank жобасы аясында 220 мыңнан астам адамның деректерін талдады. Зерттеу нәтижелері Mayo Clinic Proceedings журналында жарияланды. Ғалымдардың қорытындысына сәйкес, түнгі және белгісіз уақытта жұмыс істейтін адамдарда бүйректе тас пайда болу қаупі орта есеппен 15 пайызға жоғары болған. Әсіресе, жас қызметкерлер мен физикалық белсенділікті талап етпейтін жұмыста істейтіндерде бұл қауіп көбірек байқалған.
Мамандар бұл жағдайды бірнеше факторлармен байланыстырады. Біріншіден, ауысымдық жұмыс істейтіндер көбінесе дайын әрі тез тағамдарды тұтынады. Бұл тағамдар әдетте тұзды және майлы болып, несептегі минералдар мөлшерін арттырып, бүйректе тас пайда болуына жағдай жасайды.
Екіншіден, мұндай графикте жұмыс істейтіндер жиі жеткілікті су ішпейді. Ағзаға жеткілікті сұйықтық түспесе, несеп қоюланып, ондағы тұздар тезірек кристалданып, тас түзілу процесін жылдамдатады.
Бұдан бөлек, физикалық белсенділіктің аздығы, шылым шегу әдеті және ұйқы режимінің бұзылуы да қауіпті күшейтеді. Түнгі жұмыс адамның табиғи биологиялық сағатын бұзып, гормондар тепе-теңдігін шайқалтады және зат алмасуды бұзады. Бұл жағдайлар бүйрекке қосымша салмақ түсіріп, тас түзілуіне қолайлы жағдай жасайды.
Қызығы, ұзақ жылдар бойы ауысымдық жұмыс істеген адамдарда қауіп біршама төмен болып шыққан. Ғалымдар мұны “сау жұмысшы әсері” деп түсіндіреді: яғни тек дені сау адамдар ғана мұндай ауыр режимге ұзақ уақыт шыдай алады. Сонымен қатар ағза уақыт өте келе түнгі жұмысқа ішінара бейімделуі мүмкін. Бірақ бұл үдерістің нақты механизмі әлі толық зерттелмеген.
Денсаулық сақтау мамандары нақты кеңес береді: ауысымдық жұмыстың зиянын толық жою мүмкін емес, бірақ оның теріс салдарын азайтуға болады. Ол үшін қызметкерлер жеткілікті су ішуі, ас мәзірінде тұз бен майды шектеуі, қысқа үзілістерде серуендеуді әдетке айналдыруы және ұйқы сапасына ерекше көңіл бөлуі тиіс.
Жұмыс берушілерге де ұсынылады: салауатты тамақтану бұрыштарын ұйымдастыру, спорт залдарына жеңілдетілген жазылу мүмкіндіктерін беру немесе тұрақты медициналық тексерулер жүргізу арқылы қызметкерлердің денсаулығын қолдау қажет.
Қорытынды айқын: ауысымдық жұмыс — заманауи өмірдің талаптарының бірі, алайда денсаулыққа немқұрайлық таныту бүйрек аурулары қаупін айтарлықтай арттырады. Сондықтан әрбір адам өз денсаулығын қорғау үшін уақтылы қарапайым, бірақ тиімді қадамдар жасауы керек.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
