Aholisining 80 foizi haj qilgan Avstraliyaning musulmon oroli

Avstraliyaga sayohat qilishni xohlaysizmi? Agar siz Avstraliyaga tegishli 27 ta kichik marjon orollari guruhidan iborat Kokos (Kiling) orollaridan biriga borsangiz, atrofga taralayotgan azon ovozini eshitib hayron bo‘lmang.

Kokos oroli deyarli barcha aholisi islom dinida bo‘lgan Avstraliyadagi yagona oroldir. Orol aholisi Islom dini ko‘rsatmalariga qat’iy rioya qilib, farzandlariga yoshligidan Allohning dinini o‘rgatadi.

Arxipelag qit’adan uzoqda - Avstraliyaning g‘arbiy qirg‘og‘idan ikki ming kilometrdan ortiq masofada joylashganligiga qaramay, u mamlakatning bir qismi va Avstraliyaning tashqi hududi hisoblanadi.

Bu arxipelag Hind okeanidagi rang-barang marjon orollari kamaridir. Ta’kidlash joizki, arxipelag orollari aholisining aksariyati islom diniga e’tiqod qiladi. Avstraliyada Islom diniga e’tiqod qiluvchilar soni bo‘yicha mamlakatda to‘rtinchi o‘rinni egallagan bo‘lsada, musulmonlar diniy ozchilik sanaladi.

Musulmonlar Avstraliya aholisining 1,71 foizini tashkil qiladi. Ammo Kokos orolidagi vaziyat mamlakatning qolgan qismidagi vaziyatdan farq qiladi, chunki bu orolning deyarli barcha aholisi musulmon.

Kokos orolida va Rojdestvo orolida musulmonlar birinchi marta ishchilarni orollarga ko‘chirish paytida paydo bo‘ldi. Bu yerga mardikor sifatida kelgan ko‘chmanchilarning aksariyati malayziyalik va indoneziyaliklar edi. Ular Shotlandiya savdo kemasi kapitani Jon Klunes-Ross va savdogar Aleksandr Gere bilan birga orollarga suzib kelishgan.

IX asrning boshlarida bu orollarga kelgan savdogarlar o‘zlari bilan Malayziya, Xitoy, Yangi Gvineya va Hindistondan kokos yig‘ish va kokos moyini ishlab chiqarishda ishlagan ko‘plab ishchilarni olib kelishgan.

1827 yil 27 fevralda kapitan Jon Klunes-Ross Janubiy orolda aholi punktiga asos soldi. 1831 yilda u barcha orollarni egallab oldi va ularni Klunes-Ross oilasining mulki deb e’lon qildi. 1857 yilda bu hududlar Buyuk Britaniya tomonidan qo‘shib olindi va 1878 yilda ular Seylon gubernatori nazoratiga o‘tkazildi.

1886 yil 7 iyuldan boshlab bu orollar Qirolicha Viktoriya tomonidan Kluniyes-Ross oilasiga abadiy egalik qilish uchun berildi va 1886 yilda ular Rojdestvo oroli keyinchalik biriktirilgan Strayts Settlments koloniyasiga kiritildi. Orollarning bo‘ysunishi rasmiy edi, aslida Klunes-Ross orollarni o‘z xohishiga ko‘ra boshqargan va hatto 1887 yildan 1978 yilgacha o‘z valyutasini - Kokos orollari rupiyasini chiqargan.

1914 yil 9 noyabrda, Birinchi jahon urushi paytida, orollar yaqinida Avstraliyaning “Sidney” kreyseri va nemislarning Emden kreyseri o‘rtasida jang bo‘lib o‘tdi. Natijada nemis kreyseri qattiq shikastlangan va qoyatoshlarga urilgan. Nemis jamoasidengizchilarining bir qismi Kokos orollari orqali qochib, Germaniyaga qaytib ketgan.

1955 yil 23 noyabrda Kokos orollari Avstraliya ma’muriyatiga o‘tkazildi. Va 1978 yilda Avstraliya hukumati deyarli barcha orollarni Klunes-Ross avlodlaridan sotib oldi, qolganlari 1986 yilda sotib olingan. 1984 yil 6 aprelda orollarning o‘z taqdirini o‘zi belgilash to‘g‘risida referendum bo‘lib o‘tdi. Ko‘pchilik Avstraliya bilan aloqani saqlab qolish tarafdori edi.

Kokos orollari aholisining taxminan 80 foizi sunniy musulmonlardir. Ular asosan arxipelagning ikkita aholi yashaydigan orollarida yashaydilar. Bu orollarda uchta masjid qurilgan bo‘lib, ulardan eng kattasi va eng zamonaviysi g‘arbiy orolda joylashgan.

Malay tili orolning aksariyat aholisi uchun asosiy muloqot tili hisoblanadi. Ammo ularning tili materik malay tilidan bir oz farq qiladi, chunki u birinchi ko‘chish vaqtidan to hozirgi kungacha asta-sekin o‘zgarishga uchragan.

Shuni ham ta’kidlash kerakki, islom qoidalariga rioya qilish Kokos orolidagi hayotning asosiy elementidir. Aytgancha, orol aholisining 80 foizi Haj ziyoratini ado etgan.

Avstraliyadagi La Trobe universitetining antropologiya professori Nikolas Xirisma Kokos orolida yashovchi malayziyaliklarni Avstraliya va Okeaniyada paydo bo‘lgan birinchi musulmon va Janubiy Osiyo jamoasi deb hisoblaydi. Bu haqiqat, shubhasiz, bu odamlarga hurmat va ehtirom uyg‘otadi.

Manba: Azon.uz “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!