Trampning shov-shuvli bayonoti: AQSH endi qurol bilan demokratiya tarqatmaydi!

AQSH prezidenti Donald Tramp Vest-Poynt harbiy akademiyasida qilgan nutqida mamlakat armiyasi va tashqi siyosat borasida juda katta shov-shuvga sabab bo‘ladigan muhim bayonot bilan chiqdi. Uning ta’kidlashicha, Amerika Qo‘shma Shtatlari harbiylari bundan keyin boshqa mamlakatlarga qurol kuchi bilan demokratiyani joriy qilish siyosatiga chek qo‘yadi.

Prezident o‘z nutqida bunday siyosat tugaganligini alohida ta’kidlab o‘tdi. Trampning so‘zlariga ko‘ra, AQSH armiyasining asosiy vazifasi boshqa mamlakatlarda siyosiy nizolarga aralashib, qurol bilan davlat qurish emas, balki mamlakat xavfsizligini ta’minlash, dushmanlarni yengib, Amerika manfaatlariga qarshi har qanday tahdidni istalgan vaqt va istalgan joyda yo‘q qilishdir.

Prezident ushbu o‘zgarishlarni AQSH armiyasining xalqaro maydonda hurmat va nufuzini qayta tiklash zarurati bilan bog‘liqligini ta’kidladi. Uning fikricha, keyingi yigirma yil davomida siyosatchilar o‘z manfaatlari uchun AQSH harbiylarini bir qator noto‘g‘ri va keraksiz siyosiy mojarolarga tortib kelgan. Bu esa mamlakatga nafaqat katta moliyaviy xarajatlar, balki ko‘plab inson yo‘qotishlari bilan ham oqlangan.

Donald Tramp so‘zida shunday dedi: «Biz ko‘p yillar davomida o‘z armiyamiz kuchini va imkoniyatlarini noto‘g‘ri ishlatdik. Bizning harbiylarimiz o‘z mamlakati bilan hech qanday bog‘liqligi bo‘lmagan davlatlarga yuborildi. Ular u yerda davlat qurish bilan shug‘ullanishga majbur bo‘lishdi. Tabiiyki, harbiylarimiz o‘zlari ham bu ish nima uchun kerakligini tushuna olishmadi. Lekin endi bularning hammasi ortda qoldi, biz bunday xatolarni boshqa takrorlamaymiz».

Prezident nutqida yana bir muhim jihatga e’tibor qaratdi: u AQSH harbiylari dunyodagi eng kuchli va hurmatga sazovor armiya ekanligini aytdi. Vest-Poynt akademiyasini bitirib chiqqan yosh ofitserlar esa aynan shu buyuk armiyaning muhim vakillari sifatida xizmat qilishadi.

Shuningdek, Tramp nutqida 2000-yillardagi AQSH tashqi siyosatining eng katta xatolarini ham eslab o‘tdi. Uning aytishicha, AQSHning 2003 yili Iroqqa bostirib kirish qarori mamlakat tarixidagi eng fojiali va katta xato bo‘lgan. Bu xatolar ortidan AQSH nafaqat katta moliyaviy zararlarga uchradi, balki xalqaro maydonda obro‘siga jiddiy putur yetkazdi. Tramp bu qarorni yana bir marta «AQSH tarixidagi eng yomon qaror» deb baholadi.

Prezident nutqida Afg‘oniston masalasiga ham to‘xtalib o‘tdi. Ma’lumki, 2001 yil 11 sentyabr hujumlaridan so‘ng, AQSH Afg‘onistonga qarshi harbiy amaliyot boshlagan edi. Tramp bu urush haqida turli davrlarda turli xil bayonotlar bergan bo‘lsa-da, 2015 yilda u bu urushni to‘liq xatolik sifatida baholamaganini, chunki Afg‘oniston bilan yonma-yon turgan Pokistonda yadroviy qurol mavjudligi sababli urush qandaydir darajada zarur bo‘lganini bildirgan edi.

Biroq Tramp, prezident Jo Baydenning 2021 yilda AQSH qo‘shinlarini Afg‘onistondan chiqarish jarayonini qattiq tanqid qildi. U bu qarorni va uning amalga oshirish uslubini «AQSH tarixidagi eng sharmandali va xato davr» deb nomladi. Trampning fikricha, harbiylarning tartibsiz va noto‘g‘ri tarzda olib chiqilishi nafaqat mamlakat obro‘siga, balki butun dunyodagi xavfsizlikka jiddiy zarar yetkazgan.

Shu bilan birga, Donald Trampning ushbu nutqi zamirida juda muhim siyosiy signallar ham mavjud. Prezident tashqi siyosatda harbiy kuch ishlatish amaliyotining qayta ko‘rib chiqilishi zarurligini bildirmoqda. U harbiylarning dunyodagi rolini to‘g‘ri baholash, ularni asossiz va zararli missiyalardan himoya qilish muhimligini ta’kidladi.

Mutaxassislar bu nutqni juda muhim va tarixiy bayonot sifatida baholamoqda. Chunki AQSH tashqi siyosatining yo‘nalishiga katta ta’sir ko‘rsatadigan bu kabi nutqlarda mamlakat prezidentining pozitsiyasi juda muhim ahamiyatga ega. Ushbu nutq orqali Donald Trampning AQSHning kelgusi tashqi siyosati va harbiy strategiyasini qayta ko‘rib chiqish niyati aniq bo‘lmoqda.

Xulosa qilib aytganda, Donald Trampning bu bayonoti nafaqat AQSH harbiylari uchun, balki butun xalqaro siyosiy hamjamiyat uchun ham muhim ahamiyatga ega. U kelajakda AQSHning harbiy operatsiyalari va tashqi siyosat yo‘nalishlarida katta o‘zgarishlar bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatadi. Bu nutq AQSHning keyingi yillardagi tashqi siyosatiga ta’sir qilishi, uning dunyodagi mavqei va obro‘sini qayta tiklashi uchun asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Bu esa dunyo siyosatida ham katta o‘zgarishlarning boshlanishi uchun muhim signaldir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!