Трампнинг шов-шувли баёноти: АҚШ энди қурол билан демократия тарқатмайди!

АҚШ президенти Дональд Трамп Вест-Пойнт ҳарбий академиясида қилган нутқида мамлакат армияси ва ташқи сиёсат борасида жуда катта шов-шувга сабаб бўладиган муҳим баёнот билан чиқди. Унинг таъкидлашича, Америка Қўшма Штатлари ҳарбийлари бундан кейин бошқа мамлакатларга қурол кучи билан демократияни жорий қилиш сиёсатига чек қўяди.

Президент ўз нутқида бундай сиёсат тугаганлигини алоҳида таъкидлаб ўтди. Трампнинг сўзларига кўра, АҚШ армиясининг асосий вазифаси бошқа мамлакатларда сиёсий низоларга аралашиб, қурол билан давлат қуриш эмас, балки мамлакат хавфсизлигини таъминлаш, душманларни енгиб, Америка манфаатларига қарши ҳар қандай таҳдидни исталган вақт ва исталган жойда йўқ қилишдир.

Президент ушбу ўзгаришларни АҚШ армиясининг халқаро майдонда ҳурмат ва нуфузини қайта тиклаш зарурати билан боғлиқлигини таъкидлади. Унинг фикрича, кейинги йигирма йил давомида сиёсатчилар ўз манфаатлари учун АҚШ ҳарбийларини бир қатор нотўғри ва кераксиз сиёсий можароларга тортиб келган. Бу эса мамлакатга нафақат катта молиявий харажатлар, балки кўплаб инсон йўқотишлари билан ҳам оқланган.

Дональд Трамп сўзида шундай деди: «Биз кўп йиллар давомида ўз армиямиз кучини ва имкониятларини нотўғри ишлатдик. Бизнинг ҳарбийларимиз ўз мамлакати билан ҳеч қандай боғлиқлиги бўлмаган давлатларга юборилди. Улар у ерда давлат қуриш билан шуғулланишга мажбур бўлишди. Табиийки, ҳарбийларимиз ўзлари ҳам бу иш нима учун кераклигини тушуна олишмади. Лекин энди буларнинг ҳаммаси ортда қолди, биз бундай хатоларни бошқа такрорламаймиз».

Президент нутқида яна бир муҳим жиҳатга эътибор қаратди: у АҚШ ҳарбийлари дунёдаги энг кучли ва ҳурматга сазовор армия эканлигини айтди. Вест-Пойнт академиясини битириб чиққан ёш офицерлар эса айнан шу буюк армиянинг муҳим вакиллари сифатида хизмат қилишади.

Шунингдек, Трамп нутқида 2000-йиллардаги АҚШ ташқи сиёсатининг энг катта хатоларини ҳам эслаб ўтди. Унинг айтишича, АҚШнинг 2003 йили Ироққа бостириб кириш қарори мамлакат тарихидаги энг фожиали ва катта хато бўлган. Бу хатолар ортидан АҚШ нафақат катта молиявий зарарларга учради, балки халқаро майдонда обрўсига жиддий путур етказди. Трамп бу қарорни яна бир марта «АҚШ тарихидаги энг ёмон қарор» деб баҳолади.

Президент нутқида Афғонистон масаласига ҳам тўхталиб ўтди. Маълумки, 2001 йил 11 сентябрь ҳужумларидан сўнг, АҚШ Афғонистонга қарши ҳарбий амалиёт бошлаган эди. Трамп бу уруш ҳақида турли даврларда турли хил баёнотлар берган бўлса-да, 2015 йилда у бу урушни тўлиқ хатолик сифатида баҳоламаганини, чунки Афғонистон билан ёнма-ён турган Покистонда ядровий қурол мавжудлиги сабабли уруш қандайдир даражада зарур бўлганини билдирган эди.

Бироқ Трамп, президент Жо Байденнинг 2021 йилда АҚШ қўшинларини Афғонистондан чиқариш жараёнини қаттиқ танқид қилди. У бу қарорни ва унинг амалга ошириш услубини «АҚШ тарихидаги энг шармандали ва хато давр» деб номлади. Трампнинг фикрича, ҳарбийларнинг тартибсиз ва нотўғри тарзда олиб чиқилиши нафақат мамлакат обрўсига, балки бутун дунёдаги хавфсизликка жиддий зарар етказган.

Шу билан бирга, Дональд Трампнинг ушбу нутқи замирида жуда муҳим сиёсий сигналлар ҳам мавжуд. Президент ташқи сиёсатда ҳарбий куч ишлатиш амалиётининг қайта кўриб чиқилиши зарурлигини билдирмоқда. У ҳарбийларнинг дунёдаги ролини тўғри баҳолаш, уларни асоссиз ва зарарли миссиялардан ҳимоя қилиш муҳимлигини таъкидлади.

Мутахассислар бу нутқни жуда муҳим ва тарихий баёнот сифатида баҳоламоқда. Чунки АҚШ ташқи сиёсатининг йўналишига катта таъсир кўрсатадиган бу каби нутқларда мамлакат президентининг позицияси жуда муҳим аҳамиятга эга. Ушбу нутқ орқали Дональд Трампнинг АҚШнинг келгуси ташқи сиёсати ва ҳарбий стратегиясини қайта кўриб чиқиш нияти аниқ бўлмоқда.

Хулоса қилиб айтганда, Дональд Трампнинг бу баёноти нафақат АҚШ ҳарбийлари учун, балки бутун халқаро сиёсий ҳамжамият учун ҳам муҳим аҳамиятга эга. У келажакда АҚШнинг ҳарбий операциялари ва ташқи сиёсат йўналишларида катта ўзгаришлар бўлиши мумкинлигини кўрсатади. Бу нутқ АҚШнинг кейинги йиллардаги ташқи сиёсатига таъсир қилиши, унинг дунёдаги мавқеи ва обрўсини қайта тиклаши учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин. Бу эса дунё сиёсатида ҳам катта ўзгаришларнинг бошланиши учун муҳим сигналдир.