Kuz fasli — tabiat insoniyatga eng serfoyda ne’matlarini ulashadigan davr. Ana shunday qimmatli ne’matlardan biri — xurmo. Uni ko‘pincha “kuzning oltin mevasi” deb atashadi va bu bejiz emas. Uning shirali ta’mi, tarkibidagi boy vitaminlar va sog‘liq uchun beqiyos foydasi tufayli xurmo inson organizmi uchun tabiiy “energiya va hayot manbai” hisoblanadi.
Bu maqolada biz xurmoning tarkibi, uning kunlik foydalanish me’yori, sog‘liq uchun asosiy foydalari hamda kimlar uni ehtiyotkorlik bilan iste’mol qilishi lozimligi haqida so‘z yuritamiz.
Tarkibi va foydali moddalar manbai
Xurmo tabiatning eng boy vitamin omborlaridan biri hisoblanadi. Uning tarkibida C va A vitaminlari, B guruhi vitaminlari, temir, kaliy, magniy, fosfor va foydali tolalar mavjud.
C vitamini — immunitetni mustahkamlaydi, sovuq va viruslarga qarshi kurashadi.
A vitamini — ko‘z salomatligini qo‘llab-quvvatlaydi, teri va soch uchun foydali.
B guruhi vitaminlari — asab tizimini mustahkamlaydi, energiya ishlab chiqarishni rag‘batlantiradi.
Tolalar (fiber) — hazm tizimini yaxshilaydi, ichaklarning faoliyatini me’yorga soladi.
Minerallar (kaliy, magniy, temir, fosfor) — yurak, mushak va qon aylanish tizimini sog‘lom saqlaydi.
Hazm tizimini qo‘llab-quvvatlaydi
Xurmo hazm tizimi uchun tabiiy yordamchi sanaladi. Uning tolalarga boy tarkibi ovqat hazmini yengillashtiradi, ichak peristaltikasi faoliyatini kuchaytiradi va ich qotishning oldini oladi. Shu bilan birga, xurmo ichaklarda foydali bakteriyalarni ko‘paytirib, organizmning ichki muhitini sog‘lomlashtiradi.
Kundalik hayotda xurmoni muntazam ravishda yeyish orqali meteorizm, og‘ir hazm yoki ich qotish kabi noqulayliklarni kamaytirish mumkin.
Yurak va qon tomirlar uchun foydali
Xurmo yurak faoliyatini mustahkamlovchi va xolesterin darajasini kamaytiruvchi tabiiy mahsulot hisoblanadi. Uning antioksidantlari arteriyalarda yog‘li qatlamlarning shakllanishini cheklaydi, qon aylanishni yaxshilaydi va yurakni ortiqcha yukdan himoya qiladi.
Kaliy va temirning yuqori miqdori yurak ritmini barqarorlashtiradi, qon bosimini me’yorda ushlab turadi. Shuningdek, magniy mushaklarning to‘g‘ri ishlashiga yordam beradi.
Immunitetni mustahkamlaydi va viruslarga qarshi kurashadi
Xurmo — immunitetni tabiiy ravishda kuchaytiradigan qudratli manba. Uning tarkibidagi C vitamini va antioksidantlar virus va bakteriyalarga qarshi himoyani kuchaytiradi. Flavonoid va polifenollar hujayralarning qarishini sekinlashtiradi, erkin radikallarni neytrallashtiradi va yallig‘lanish jarayonlarini kamaytiradi.
Shuning uchun mutaxassislar ayniqsa kuz va qish mavsumlarida, organizm sustlashganda, har kuni kamida 2–3 dona xurmo yeyishni tavsiya qiladi.
Qarish jarayonini sekinlashtiradi
Xurmo “yorqin terining siri” deb ham ataladi. Uning antioksidant moddalari — flavonoidlar, polifenollar va vitamin C — terining yoshligini saqlaydi, hujayralarni oksidlanishdan muhofaza qiladi. Bu jarayon teridagi yorilishlar, soch oqishi yoki tirnoq zaiflashishining oldini oladi.
Xurmoni muntazam iste’mol qilish organizmni yallig‘lanishdan tozalaydi, metabolizmni tezlashtiradi va tashqi ko‘rinishni yaxshilaydi.
Qaysi paytda xurmo yeyish foydali?
Tongda — och qoringa 1–2 dona xurmo hazm tizimini faollashtiradi va kun uchun energiya beradi.
Tushdan keyin — tez energiya manbai sifatida charchoqni kamaytiradi.
Sportdan oldin yoki keyin — mushaklar uchun tabiiy energiya va tiklanish manbai.
Kechqurun — 1 donadan ortiq yeyish tavsiya etilmaydi, chunki shakar miqdori yuqori.
Kuni davomida 3–5 dona xurmo yeyish yetarli. Ortiqcha miqdorda yeyish vazn oshishiga va qon shakarining ko‘tarilishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Qaysi hollarda xurmodan ehtiyot bo‘lish kerak?
Xurmo shirin va foydali bo‘lsa-da, barcha uchun birdek to‘g‘ri kelmasligi mumkin.
Qandli diabet yoki semizlikka moyil odamlar uni me’yorda iste’mol qilishlari kerak.
Ich qotish yoki oshqozon kislotasi yuqori bo‘lganlar xurmoni kam miqdorda yeyishlari lozim.
Bolalarga esa yoshiga mos miqdorda berish tavsiya etiladi.
Xulosa
Xurmo — nafaqat shirin ne’mat, balki inson salomatligi uchun tabiiy shifo manbai. U immunitetni mustahkamlaydi, yurak va qon tomirlar faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi, qarish jarayonini sekinlashtiradi va teriga yosh ko‘rinish beradi. Shu sababli bu “kuzning oltin mevasi”ni har kuni me’yorda iste’mol qilish — sog‘lom hayot sari tashlangan kichik, ammo muhim qadmdir.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
