Әлем картасы біртіндеп өзгеріп жатқандай. Ғалымдардың айтуынша, теңіз деңгейі соңғы 4 мың жылда алғаш рет осындай жылдамдықпен көтерілуде. Бұл - табиғаттың адамға қатаң ескертуі.
Жаһандық жылыну, мұздықтардың тез еруі және мұхит суының кеңеюі планетадағы су балансына әсер етуде. Ғылыми мәліметтерге сүйенсек, бұл процесс бүкіл әлем бойынша миллиондаған адамдарды су тасқыны қаупіне ұшыратуы мүмкін.
Ғылым адамдары ескертеді
Рутгерс университетінің ғалымдары жүргізген үлкен зерттеу нәтижелері "Nature" журналында жарияланды. Олар мыңжылдық геологиялық қабаттарды - маржан рифтерін, мангро ағаштарын және құм құрылымдарын талдап, теңіз деңгейінің тарихи динамикасын зерттеді.
Белгілі болғандай, 1900 жылдан бері су деңгейі жыл сайын орта есеппен 1,5 миллиметрге көтерілген. Бұл адамзат тарихындағы ең жоғары көрсеткіш.
Зерттеу жетекшісі Ючен Лин былай дейді:
Неліктен су көтеріліп жатыр?
Ғалымдар бұл процестің екі негізгі себебін атап көрсетеді:
Температураның жоғарылауы. Жыл сайын атмосфера жылуды көбірек ұстайды. Сол себепті мұхиттар кеңейіп, су көлемі артып келеді.
Мұздықтардың еруінің басталуы. Әсіресе Арктика мен Антарктидадағы мұз қабаттары бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен еріп жатыр.
Тек 2023 жылдың қыркүйегінен 2024 жылдың тамызына дейін Гренландия мұз қабаты 80 миллиард тонна су жоғалтқан.
Егер бұл процесс осылай жалғаса берсе, ғалымдардың пікірінше, Гренландия мұздықтары толығымен ерісе, жаһандық теңіз деңгейі 7,4 метрге дейін көтерілуі мүмкін. Бұл миллиондаған тұрғыны бар жағалаудағы қалаларды су астында қалдырады.
Жағалау қалалары мен экономикаға қауіп төніп тұр
Әзірге ең үлкен қауіп Қытай жағалауында. Ғалымдар бұл елде теңіздің көтерілуінің салдары басқаларға қарағанда екі есе көп болуы мүмкін екенін айтады.
Бірақ бұл тек Қытайдың проблемасы емес - Нью-Йорк, Манила, Джакарта, Мумбаи сияқты қалалар да қауіптің шегінде.
Теңізге жақын аймақтар әдетте ауыл шаруашылығы, порттар мен өнеркәсіп орталықтары орналасқан аймақтар болып табылады. Сондықтан судың бірнеше сантиметрге көтерілуі де экономикалық апатқа әкелуі мүмкін.
Шара қабылдау үшін қазірден бастап әрекет ету қажет.
Ғалымдар бұл процесті тоқтату немесе бәсеңдету үшін маңызды саяси ерік-жігер мен ғылыми ынтымақтастық қажет екенін айтады.
Көміртегі шығарындыларын азайту, жаңартылатын энергияға көшу және жағалауды қорғау жүйелерін күшейту сияқты шаралар адамзат үшін соңғы мүмкіндік болуы мүмкін.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
