АҚШ президенті Дональд Трамп әкімшілігі Ресей-Украина соғысын тоқтату үшін әзірлеген кезекті бейбітшілік тұжырымдамасын бірнеше беделді басылымдар бір уақытта жариялады. Axios, Reuters, Financial Times және The Economist дереккөздеріне сілтеме жасап хабарлағандай, Вашингтон ұсынған жаңа жоба Донецк облысының көп бөлігін Ресейге беру, Қырым мен Донбасты Ресей аумағы ретінде іс жүзінде тану, сондай-ақ Запорожье мен Херсонда майдан шебін бұғаттау сияқты елеулі жеңілдіктерді қамтиды. Бұл Украина мен оның одақтастары тарапынан "үлкен жеңілдік" деп бағалануы мүмкін.
Дереккөздердің айтуынша, Жаңа Вашингтон жоспары жалпы 28 тармақтан тұрады, ол украиналық әскерлерді Донецк қаласынан шығаруды және екі тарап үшін әскерилерсіз аймақ құруды көздейді. Параллель түрде Ресей Донецк және Луганск аумақтарына әскер орналастыру құқығынан айырылады.
Сонымен қатар, Ресей ішінара басып алған, бірақ толық бақылауға ала алмаған Запорожье және Херсон облыстарындағы майдан орнында "мұздап қалады." Келешекте келіссөздер арқылы осы аумақтардың қай бөлігі Украинаға қайтарылуы мүмкін екендігі туралы нақты механизм әлі белгіленбеген.
Жоспардың ең даулы аспектілерінің бірі - АҚШ пен Еуропаның бірқатар елдері Қырым мен Донбасты Ресей аумағы ретінде ресми түрде мойындайды, бірақ Украина мұндай мойындауға мәжбүр болмайды. Сондай-ақ Киевтің алыс қашықтықтағы зымыран соққыларын қолдану мүмкіндіктері шектеледі, Украина армиясының саны екі немесе екі жарым есеге қысқартылады.
Financial Times дереккөздерінің айтуынша, Киев орыс тіліне ресми мәртебе беру, Ресей православие шіркеуіне ерекше құқықтық мәртебе беру сияқты талаптарға да тап болуы мүмкін. Жоспар шетелдік әскерлерді Украина аумағына орналастыруға да қатаң тыйым салады.
АҚШ бұл жеңілдіктердің орнына Ресейдің тағы бір әскери агрессиясы болған жағдайда Украинаға қауіпсіздік кепілдіктерін беруді ұсынып отыр. Бірақ бұл кепілдіктердің қалай жұмыс істейтіні әлі белгісіз.
Украина - жоспар ұнамаған жалғыз тарап
Трамп әкімшілігі бұл ұсынысты "реалистік жол картасы" ретінде қарастырса да, Киев оған ашық түрде келіспейді. Axios хабарлауынша, Президент Зеленский жоспарды талқылау үшін жиналыс ұйымдастыру керек болған Анкара кездесуін кейінге қалдырды. Украиналық дереккөздердің айтуынша, Киев бұл жоспарды Еуропа елдерінің қатысуымен кеңірек форматта талқылағысы келген.
Сондай-ақ, Украина тарапы келіссөздердің тоқтап қалуын елдің энергетика саласындағы сыбайлас жемқорлық жанжалымен байланыстыратын нұсқалар да бар.
Reuters дереккөздерінің айтуынша, Вашингтон Киевті жоспардағы негізгі тармақтарға көндіруді жақтайды. АҚШ ресмилерінің пікірінше, егер соғыс жалғаса берсе, Украина Донбасты жоғалтады, сондықтан келісімді қазір жасау Киевтің мүддесіне сай келеді.
Еуропа - сенімсіз, Ресей - қанағатшыл
Бірқатар еуропалық шенеуніктер бұл бастамаға қатты күмәнмен қарайды. Bloomberg тілшісі Алекс Уикхемнің айтуынша, Еуропа елдері АҚШ пен Ресейдің өзара "жол табуға тырысып жатқанын," ал мұндай процестен тыс қалған Еуропаның ойыннан алыстап бара жатқанын уайымдайды. Еуропа тарапы Ресейдің бұл келіссөздерді санкциялық қысымды азайту үшін пайдаланып жатқаны туралы да пікір білдіріп жатқаны айтылады.
Сонымен қатар, Кремль бастама баспасөзде жарияланғаннан кейін келіссөздерді жалғастыруға дайын екенін мәлімдеді. Дмитрий Песковтың айтуынша, "Мәскеу диалогтан қашпайды, үзіліс Киевтің келіссөз жүргізгісі келмеуінен туындады."
Түркияның орны және Зеленскийдің реакциясы
Зеленский Түркия президенті Режеп Тайип Ердоғанмен кездесуде Анкараға делдалдық жасағаны үшін алғысын білдіріп, "Түркия қажетті дипломатиялық алаңды ұсынып отыр" деп атап өтті. Оның айтуынша, Украина президент Трамптың соғысты қатаң және әділ шарттармен аяқтау туралы әрбір бастамасын қолдайды.
Сонымен қатар, Зеленский соғысты "сенімді және лайықты түрде аяқтау" мүмкін болған кез келген форматта жұмыс істеуге дайын екенін айтты.
Қорытындылай келе, Вашингтонның жаңа жоспары Украина төңірегіндегі дипломатиялық алаңды одан әрі қыздыруда. Бір жағынан - Ресейге жақын талаптар, екінші жағынан - Киевтің қатаң қарсылығы. Ал Еуропа мемлекеттердің өзара "үлкен ойын" өткізіп жатқанын бақылап, сақтықпен күтіп отыр. Мұндай жағдайда бұл жоспар шынайы бейбітшілікке жол аша ма, әлде келесі саяси кезеңге айнала ма - әлі белгісіз.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
«Меҳмон» тобындағы келушілер бұл жарияланымға пікір қалдыра алмайды.
