АҚШ президенті Дональд Трамптың Өзбекстан тарапынан $100 миллиардтан астам инвестициялар мен сатып алулар жүзеге асырылатыны туралы мәлімдемесі сарапшылар арасында түрлі пікірталас туғызды. Бұл көрсеткіш Өзбекстанның жылдық жалпы ішкі өніміне тең болып, президент Шавкат Мирзиёевтің АҚШ-қа сапары барысында қол қойылған ресми келісімдерден әлдеқайда жоғары.
Орталық Азия мен АҚШ арасындағы C5+1 форматы шеңберінде өткен саммит аясында Өзбекстан делегациясы маңызды келісімдерге қол қойды. Шавкат Мирзиёевпен кездесуден кейін Дональд Трамп өзіне тән стильде “аса ірі сауда-экономикалық келісім” жариялады.
Трамптың айтуынша, алдағы үш жыл ішінде Өзбекстан АҚШ экономикасына $35 миллиард қаржы тартады және бұл сома 2035 жылға қарай $100 миллиардқа жетеді. Бұл қаражаттар инвестициялар мен АҚШ өнімдерін сатып алу арқылы жүзеге асырылады.
Алайда Ташкенттегі ресми өкілдер басқа сандарды атап өтті. Мемлекет басшысы C5+1 саммитінде $34 миллиардтық үш жылдық ынтымақтастық жобалар жоспарын таныстырды.
Кейінірек, инвестициялар, өнеркәсіп және сауда министрі Лазиз Қудратов бұл көрсеткішті $34,8 миллиард деп нақтылады. Бұл портфель ауыл шаруашылығы, тау-кен өнеркәсібі, маңызды минералдарды қайта өңдеу және автомобиль өндірісі салаларын қамтиды.
Айта кету керек, өзбек тарапы $100 миллиардтық келісімдерді растамаған, әсіресе мұндай көлемдегі тікелей АҚШ экономикасына инвестициялар мен сатып алулар Өзбекстанның 2024 жылғы $115 миллиардтық ЖІӨ-сіне тең болар еді. Белгілі экономист Юлий Юсупов бұл жағдайды түсіндіре отырып, АҚШ президентінің сөздерін “мүлдем қиялдағы көрсеткіштер” деп атады.
Оның айтуынша, Boeing ұшақтарын, ауыл шаруашылығы өнімдерін, соның ішінде мақта мен соя дәндерін сатып алу туралы жарияланған барлық келісімшарттарды ескере отырып, соңғы сома бірнеше миллиард доллардан аспайды. “Инвестициялар туралы айтатын болсақ, Өзбекстанның АҚШ экономикасына мұндай көлемдегі инвестицияларын елестету қиын”, — деді сарапшы.
Ол Трамп естіген ақпаратты қате түсіндіріп, әлеуетті және нақты жобаларды біріктіріп жіберген болуы мүмкін екенін болжады. Осыған қарамастан, мұндай ауқымды мәлімдемелер айтылып жатқанда, нақты құжаттарға да қол қойылғаны белгіленген.
6 қарашада Вашингтонда АҚШ сауда министрі Говард Латник қатысуымен екіжақты келісімдерге қол қойылды. Соның бірі Uzbekistan Airways мен Boeing арасындағы ұшақ жеткізу туралы келісім болды.
Ұлттық әуе компаниясы Boeing 787 Dreamliner ұшақтарының сегіз моделін сатып алу бойынша опцияны жүзеге асырды және жалпы тапсырыс санын 22-ге жеткізді. Бұрын Трамп бұл келісімнің құнын $8 миллиардтан астам деп бағалаған, бірақ бұл сома ресми түрде расталмаған.
Бұдан басқа, стратегиялық салаларда да келісімдер жасалды. Denali Exploration Group және Re Element Technologies компанияларымен сирек кездесетін жер элементтерін өндіру және қайта өңдеу бойынша ынтымақтастық құжаттарына қол қойылды.
Flowserve компаниясымен сорғы станцияларын жаңарту, Valmont Industries компаниясымен суды үнемдеу технологияларын енгізу туралы келісімдерге қол жеткізілді. Ауыл шаруашылығы саласында Louis Dreyfus Company және Cargill компанияларымен соя бұршақтары мен мақта жеткізу жөнінде келісімдер жасалды.
Сонымен қатар, John Deere компаниясы Өзбекстанға $300 миллиондық ауыл шаруашылығы техникаларын жеткізеді. Жоғары технологиялар саласында Palo Alto Networks компаниясымен жасанды интеллект саласындағы ынтымақтастықты кеңейту туралы келісімге қол қойылды.
Саяси мәлімдемелер АҚШ пен Өзбекстан арасындағы экономикалық байланыстарға үлкен назар аударып отырғанмен, қазіргі таңда ынтымақтастық көлемі салыстырмалы түрде шағын және нақты жобалармен шектелуде.
