Evropa davlatlari AQSh Evropadan harbiy xizmatchilar va harbiy texnikani olib chiqib ketishi, shuningdek, Ukraina va umuman Evropa xavfsizligining asosiy kafili rolidan voz kechishi mumkinligidan xavotirda.
Financial Times maqolasida aytilishicha, Evropa davlatlari oldida bir nechta ustuvor vazifalar turibdi: mudofaa xarajatlarini oshirish, havo hujumidan mudofaani kuchaytirish, hozirda AQSh tomonidan taqdim etilayotgan logistika uskunalari va boshqa yordamchi texnikani almashtirish, shuningdek, Evropa qoʻshinlarining jangovar tayyorgarligini oshirish va samarali yadroviy tiyib turishni qoʻllab-quvvatlash.
Soʻnggi kunlarda Evropada qayta qurollanish boʻyicha munozaralar keskin faollashdi. Financial Times ma'lumotlariga koʻra, rasmiylar milliy harbiy byudjetlarni qanday oshirish va qoʻshma mudofaa loyihalarini ta'minlash uchun yangi moliyaviy mexanizmlarni topishni muhokama qilmoqda.
Bunday loyihalar orasida jurnalistlar umumevropa havo hujumidan mudofaa qalqoni va transport tizimlari, jumladan, hozirda AQSh tomonidan taqdim etilayotgan samolyotlarni keltirishadi. Bundan tashqari, NATO vakillarining soʻzlariga koʻra, Evropada uzoq masofali qurollar uchun oʻq-dorilar etishmayapti.
Agar Evropa kerakli resurslarni topa olsa, bu «oʻyin qoidalarini sezilarli darajada oʻzgartirish» boʻladi, deydi NATO bosh kotibining mudofaa investitsiyalari boʻyicha sobiq yordamchisi Kamil Grand. Bunday holda, Evropa AQSh yordamisiz deyarli barcha harbiy vazifalarni bajarishi mumkin boʻlardi.
«Ular [AQSh]ni bejiz almashtirib boʻlmaydigan ittifoqchi deb atashmaydi, — dedi nashrga Evropa davlatlaridan birining tashqi ishlar vaziri. — Ularsiz biz hech qanday murakkab harbiy amaliyotlarni oʻtkaza olmaymiz, hatto oddiy vazifalarni ham hal qila olmaymiz».
Evropa rasmiylarini xavotirga solayotgan savollardan biri — AQSh oʻz harbiylarini Evropadan qisman yoki toʻliq olib chiqib ketsa, nima qilish kerak? Hozir Evropaning bir qancha mamlakatlarida AQShning 90 ming harbiysi joylashtirilgan. Xususan, Financial Times bilan suhbatlashgan rasmiylar va tahlilchilar Tramp 2022 yilda Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan keyin AQSh Polsha, Ruminiya, Latviya, Litva va Estoniyaga yuborgan 20 ming amerikalik askarni olib chiqib ketishidan xavotirda.
Tramp Ukraina boʻyicha ehtimoliy tinchlik kelishuvi doirasida AQShning barcha qoʻshinlarini Evropadan olib chiqib ketmoqchi emasligini aytgandi. «Hech kim buni soʻramayapti, shuning uchun biz buni qilishimiz kerak deb oʻylamayman. Men bunday qilishni istamasdim. Ammo bu masala hech qachon koʻtarilmagan», — dedi AQSh prezidenti 18 fevral kuni Floridadagi Mar-a-Lagodagi qarorgohida jurnalistlar oldida chiqish qilarkan.
Nazariy jihatdan, Evropa davlatlari hujum boʻlgan taqdirda oʻz chegaralarini himoya qilish uchun etarli qoʻshinlarga ega. Evropa mamlakatlari armiyasida deyarli ikki million askar bor, shundan 1,3 millioni Evropa Ittifoqi mamlakatlarida. Biroq, nashrning ta'kidlashicha, amalda bu qoʻshinlarning aksariyati pozitsiyalarga joylashtirishga tayyor emas. Jumladan, soʻnggi 80 yil ichida Evropa armiyalari AQSh yordamiga shakllantirilgan va oʻqitilgan. Ushbu tizimni almashtirish uchun milliardlab yevro vaqt va xarajat talab etiladi. Bundan tashqari, Evropa davlatlari oʻz qoʻshinlarini etarli darajada jihozlay oladimi yoki yoʻqmi, bunisi ham noma'lum.
Ammo, katta ehtimol bilan, Evropaning asosiy strategik muammosi — AQShning «yadroviy soyaboni»ning kelajagi va oʻzining taktik yadro quroliga ega emasligidir. Financial Times qayd etishicha, Evropaning yadroviy kuchlari boʻlgan Fransiya va Buyuk Britaniyada taxminan 515 ta yadroviy kallak mavjud, ammo bu asosan strategik qurollardir.
Agar AQSh Evropani himoya qilishdan rasman bosh tortsa, taktik yadro quroli yoʻqligi «tiyib turish tizimida boʻshliq» yaratadi, bundan esa Rossiya foydalanishi mumkin, deyiladi maqolada.
Evropaning «mudofaa mustaqilligi»ga intilishi 1950-yillarda, Evropa mudofaa hamjamiyatini yaratish gʻoyasidan boshlanib, keyingi oʻn yilliklarda davom etgan. Bu urinishlarning barchasi muvaffaqiyatsizlikka uchradi, shundan keyin AQSh Evropa mudofaasi boʻyicha majburiyatlarni oʻz zimmasiga olishga tayyorligini bildirdi, deb yozadi Financial Times.
«Evropa tafakkuri oʻzgarishi kerak, — degan jurnalistlarga Finlandiyaning sobiq prezidenti Sauli Niinistyo. — Oʻz zaifligingizni koʻrsatib qoʻysangiz, urushdan qochib qutulolmaysiz».
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
