Европа давлатлари АҚШ Европадан ҳарбий хизматчилар ва ҳарбий техникани олиб чиқиб кетиши, шунингдек, Украина ва умуман Европа хавфсизлигининг асосий кафили ролидан воз кечиши мумкинлигидан хавотирда.
Financial Times мақоласида айтилишича, Европа давлатлари олдида бир нечта устувор вазифалар турибди: мудофаа харажатларини ошириш, ҳаво ҳужумидан мудофаани кучайтириш, ҳозирда АҚШ томонидан тақдим этилаётган логистика ускуналари ва бошқа ёрдамчи техникани алмаштириш, шунингдек, Европа қўшинларининг жанговар тайёргарлигини ошириш ва самарали ядровий тийиб туришни қўллаб-қувватлаш.
Сўнгги кунларда Европада қайта қуролланиш бўйича мунозаралар кескин фаоллашди. Financial Times маълумотларига кўра, расмийлар миллий ҳарбий бюджетларни қандай ошириш ва қўшма мудофаа лойиҳаларини таъминлаш учун янги молиявий механизмларни топишни муҳокама қилмоқда.
Бундай лойиҳалар орасида журналистлар умумевропа ҳаво ҳужумидан мудофаа қалқони ва транспорт тизимлари, жумладан, ҳозирда АҚШ томонидан тақдим этилаётган самолётларни келтиришади. Бундан ташқари, НАТО вакилларининг сўзларига кўра, Европада узоқ масофали қуроллар учун ўқ-дорилар етишмаяпти.
Агар Европа керакли ресурсларни топа олса, бу «ўйин қоидаларини сезиларли даражада ўзгартириш» бўлади, дейди НАТО бош котибининг мудофаа инвестициялари бўйича собиқ ёрдамчиси Камил Гранд. Бундай ҳолда, Европа АҚШ ёрдамисиз деярли барча ҳарбий вазифаларни бажариши мумкин бўларди.
«Улар [АҚШ]ни бежиз алмаштириб бўлмайдиган иттифоқчи деб аташмайди, — деди нашрга Европа давлатларидан бирининг ташқи ишлар вазири. — Уларсиз биз ҳеч қандай мураккаб ҳарбий амалиётларни ўтказа олмаймиз, ҳатто оддий вазифаларни ҳам ҳал қила олмаймиз».
Европа расмийларини хавотирга солаётган саволлардан бири — АҚШ ўз ҳарбийларини Европадан қисман ёки тўлиқ олиб чиқиб кетса, нима қилиш керак? Ҳозир Европанинг бир қанча мамлакатларида АҚШнинг 90 минг ҳарбийси жойлаштирилган. Хусусан, Financial Times билан суҳбатлашган расмийлар ва таҳлилчилар Трамп 2022 йилда Россия-Украина уруши бошланганидан кейин АҚШ Полша, Руминия, Латвия, Литва ва Эстонияга юборган 20 минг америкалик аскарни олиб чиқиб кетишидан хавотирда.
Трамп Украина бўйича эҳтимолий тинчлик келишуви доирасида АҚШнинг барча қўшинларини Европадан олиб чиқиб кетмоқчи эмаслигини айтганди. «Ҳеч ким буни сўрамаяпти, шунинг учун биз буни қилишимиз керак деб ўйламайман. Мен бундай қилишни истамасдим. Аммо бу масала ҳеч қачон кўтарилмаган», — деди АҚШ президенти 18 феврал куни Флоридадаги Мар-а-Лагодаги қароргоҳида журналистлар олдида чиқиш қиларкан.
Назарий жиҳатдан, Европа давлатлари ҳужум бўлган тақдирда ўз чегараларини ҳимоя қилиш учун етарли қўшинларга эга. Европа мамлакатлари армиясида деярли икки миллион аскар бор, шундан 1,3 миллиони Европа Иттифоқи мамлакатларида. Бироқ, нашрнинг таъкидлашича, амалда бу қўшинларнинг аксарияти позицияларга жойлаштиришга тайёр эмас. Жумладан, сўнгги 80 йил ичида Европа армиялари АҚШ ёрдамига шакллантирилган ва ўқитилган. Ушбу тизимни алмаштириш учун миллиардлаб евро вақт ва харажат талаб этилади. Бундан ташқари, Европа давлатлари ўз қўшинларини етарли даражада жиҳозлай оладими ёки йўқми, буниси ҳам номаълум.
Аммо, катта эҳтимол билан, Европанинг асосий стратегик муаммоси — АҚШнинг «ядровий соябони»нинг келажаги ва ўзининг тактик ядро қуролига эга эмаслигидир. Financial Times қайд этишича, Европанинг ядровий кучлари бўлган Франция ва Буюк Британияда тахминан 515 та ядровий каллак мавжуд, аммо бу асосан стратегик қуроллардир.
Агар АҚШ Европани ҳимоя қилишдан расман бош тортса, тактик ядро қуроли йўқлиги «тийиб туриш тизимида бўшлиқ» яратади, бундан эса Россия фойдаланиши мумкин, дейилади мақолада.
Европанинг «мудофаа мустақиллиги»га интилиши 1950-йилларда, Европа мудофаа ҳамжамиятини яратиш ғоясидан бошланиб, кейинги ўн йилликларда давом этган. Бу уринишларнинг барчаси муваффақиятсизликка учради, шундан кейин АҚШ Европа мудофааси бўйича мажбуриятларни ўз зиммасига олишга тайёрлигини билдирди, деб ёзади Financial Times.
«Европа тафаккури ўзгариши керак, — деган журналистларга Финландиянинг собиқ президенти Саули Ниинистё. — Ўз заифлигингизни кўрсатиб қўйсангиз, урушдан қочиб қутулолмайсиз».
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
