Ukraina Rossiyadan eng asosiy narsani tortib olmoqchi

Ikki chambarchas bog‘liq konsepsiya zamonaviy Ukraina dunyosining mafkuraviy va siyosiy rasmida ayniqsa mashhurlikka ega.
Birinchisi, Rossiyaning janubi-g‘arbiy hududlari - Krasnodar o‘lkasi, Belgorod, Voronej va Kursk viloyatlari deb tushuniladigan "Ukraina yerlarini to‘plash" zarurati bilan bog‘liq. Ikkinchisi mamlakat nomini Rus-Ukrainaga o‘zgartirish zarurligi.

Shu kunlarda bu fikrni qandaydir bir Kiyev yozuvchisi va faylasufi aytdi. Yozning oxirida prezident ofisi rahbarining butun boshli maslahatchisi Aleksey Arestovich ham shunday dedi. Aytgancha, oktabrda u ukrain tilini "ruscha" deb atashni taklif qildi. Bir necha oy oldin, "Moskvaliklar ukrain xalqidan tilni, pravoslav dinini, mamlakat nomini o‘g‘irlashdi va endi bularning barchasini bizga qaytarish vaqti keldi" mavzusida yana bir ukrainalik siyosatshunos va ekspert (iqtisod fanlari nomzodi va Milliy boshqaruv akademiyasi professori) yozdi.

Bularning barchasi, albatta, juda kulgili ko‘rinadi, lekin agar masalaning mohiyatiga qaralsa, bu yondashuvda ma’lum miqdorda “sermyaga” (libos) bor. Chorak asr davomida Gretsiya qo‘shni davlat nomini o‘zgartirishni talab qilib, o‘z ixtiyorida bo‘lgan barcha dastaklardan foydalandi – deyarli uch yil avval esa o‘z maqsadiga erishdi. Endi u yerda faqat Makedoniya emas, Shimoliy Makedoniya bor.

Tarix va nomning o‘ziga xos kuchi bor, shuning uchun "yaxtaga qanday nomlasangiz, u shunday suzadi" degan mushohada o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmagan. Ukraina esa - aniqrog‘i, zamonaviy Ukraina davlati - bu yerda har jihatdan omadsizlikka uchradi.

Qadimgi Rossiyaning sobiq poytaxti, yuragi va "ustun"i bo‘lgan Kiyev deyarli ming yil oldin davlat va siyosiy tanazzulga yuz tutdi. Mo‘g‘ullar bosqinchiligi esa Rossiyaning janubi-g‘arbiy qismini vayron qilib, uni rus sivilizatsiyasining eng muhim markazidan maxsus ijtimoiy sharoitlar zonasiga (frontir) aylantirdi.

Natijada yuz yildan so‘ng o‘ta notinch tarixdan so‘ng bu hududga mutlaqo boshqa nomlar qo‘llanila boshlandi - Malorossiya, Novorossiya va oxir-oqibat Ukraina. Ammo ularning barchasi Rossiyaga nisbatan periferik va bo‘ysunishni ta’kidlaydi.

Bu boshi berk ko‘chadan chiqish yo‘lini ukrainalik mafkurachilar, hatto o‘ziga xos tarzda topdilar. Oxirgi ming yil, aslida, mamlakat tarixidan o‘chiriladi va cheksiz qiyinchiliklar, genotsid, mustamlakachilik qaramligi va Rossiyaning Ukraina davlat-tarixiy merosini o‘zlashtirib olishining qorong‘u davriga aylanadi.

Ko‘p asrlik tanazzul davrini yengib o‘tish, o‘zini qayta tiklash uchun Ukraina qadimgi Kiyevning gullab-yashnashi va suveren buyukligi davriga murojaat qiladi.

Bu muammoni hal qilish uchun hammaga qayerdan kelganini eslatib, nomni o‘zgartirish kerak. O‘sha paytdagi Ukraina chegaralarining ("rus" yerlari ma’nosida) hududiy yaxlitligini tiklash - ular Kiyevda tasavvur qilinganidek.

Ko‘rinib turgan tuturiqsizlikka qaramay, bu konstruksiya unchalik be’mani emas. Tarix har doim chuqur mafkuralashtirilgan fan bo‘lgan va shunday bo‘lib qoladi, insoniyat esa undan foydalanish bo‘yicha qanday siyosiy tajribalarini boshidan o‘tkazmadi. O‘tgan asrning eng katta ulushi rus jamiyati kommunistik mafkura doirasida, jumladan, tarix fanida tarbiyalanganini eslash kifoya. Hozir G‘arbda tanqidiy irqiy nazariya jamoat va akademik sohada hukmronlik uchun agressiv kurash olib bormoqda va muvaffaqiyatga erishish uchun yaxshi imkoniyatga ega.

Yo‘q, Kiyev uchun muammo Qadimgi Rusning asosiy, aniqrog‘i yagona merosxo‘ri sifatida jahon darajasida o‘zini namoyon qilish orzusi. Umuman olganda, agar birgalikda harakat qilinsa, har qanday orzularga erishish mumkin - va bu yerda Ukraina uchun yengib bo‘lmaydigan to‘siqlar to‘plangan. Janubi-g‘arbiy qo‘shni ijodiy g‘oyalar bilan qanchalik yaxshi bo‘lsa, ularning haqiqiy ishlari shunchalik yomon bo‘ladi.

Shuning uchun ham ko‘p asrlar davomida eng og‘ir sinovlar va o‘z yashash uchun kurash orqali o‘zining bugungi maqomiga ega bo‘lgan Rossiya qo‘shnilarining g‘oyaviy va ijodiy izlanishlariga kulguli taajjub bilan qaraydi. Kiyevning har qanday kuch-ekspansionist “mriya” (orzulariga) u yelkalarini qisib an’naviy tarzda: "Kel va ol" deb javob berishi mumkin.


Manba: sputniknews-uz.com “Zamin” yangiliklarini “Facebook”da kuzatib boring