Sirdaryo viloyatining Guliston shahrida 6–8 may kunlari III Xalqaro baxshichilik festivali bo‘lib o‘tdi. Unda ishtirok etgan Yunus Rajabiy nomidagi O‘zbek milliy musiqa san’ati instituti talabasi, namanganlik baxshi Sayyora Sultonova “Daryo” nashriga intervyu berdi.
“Baxshi dardi baxshi qildi...”
Yoshlik davrlarimni eslayman... Shomurod baxshi Tog‘ayev nomi bilan tanilgan Qashqadaryolik baxshi bo‘lardi. O‘sha baxshi bir terma aytar edi “Bigul”, degan. U termani men to‘liq bilmasdim, ammo bir yeri menga juda qattiq ta’sir qilgan: “Otajon jilama, qachon kelasan”. Men otasiz o‘sganman, ikki yoshimdan onamning o‘zlari katta qilganlar. Ushbu termaning aynan o‘sha joyi menga ta’sir qilganligi uchun, men shu termani aytib yurardim. Men termani aytib yurardim-u, ammo u vaqtlarda baxshichilik degan san’atni bilmaganman. Lekin o‘sha kishining termalarini doim eshitardim, menga yoqardi. Eshitganimda butun vujudim larzaga kelardi. Qo‘shilib aytardim, huddiki, meni ham otam qaytib keladigandek...
Alpomish kinosini qayta-qayta ko‘rganman. O‘sha filmda baxshining do‘mbirasini olovga otib yuborardi.
Yoshligimda o‘zim bilmagan holda baxshichilikka qiziqqanman. Onam ham qiziqardilar, ko‘p hirgoyalar qilardilar. Hadislaning kitoblarida to‘rt qator she’rlar bo‘lardi payg‘ambarlar haqida. O‘sha she’rlarni hirgoya qilib turardi.
Qiziqishlarim avjiga chiqib san’atga bo‘lgan ixlosim yildan yilga ortib boraverdi. Hosila Rahimova, Mahmud Nomozovning “Do‘mbira”, degan qo‘shig‘i bor. Ko‘proq Hosila Rahimovaning “Qorajon”, “Alpomish kelyapti”, degan qo‘shiqlarini eshitardim.
Men bu sa’natga 26 yoshimda qadam qo‘ydim. Birinchi aytgan termam, Shomurod baxshi Tog‘ayevning “Biyi gul” termasining kuyiga bastalangan onam haqida terma edi.
Surxondaryo viloyatida 2019 yilda baxshichilik festivali bo‘ldi. Festival jarayonida onam meni chaqirib, xorazmlik Otaxon Matyoqubov “Go‘ro‘g‘li” dostonini aytyotganini ko‘rsatgandi. Onam o‘sha festivalga borishni orzu qilgandilar.
“Baxshichilikka topshirmaganman...”
Yunus Rajabiy nomidagi O‘zbek milliy musiqa san’ati institutida baxshichilik fakulteti ochildi. Men baxshilikka qiziqqanim bilan oliygohning boshqa yo‘nalishiga topshirmoqchi bo‘lganman. O‘sha vaqti folklor yo‘nalishiga hujjatlarimni topshirgani olib borganman. Lekin hujjat topshirishga navbatim kelmagani sababli qabuldagilar “O‘zimiz topshirib qo‘yamiz, ketavering”, deyishganda qaytib ketgandim. Negadir qabuldagilar baxshilikka topshirib qo‘yishgan. Baxshilik yo‘nalishiga topshirganimni imtihon kuni bilganman. O‘shanda menga qo‘ng‘iroq qilib, “Siz baxshilikka topshirdingiz, dostondan parcha aytasiz”, deyishgan edi. O‘shanda internetni titkilab, zo‘rg‘a Baxtiyor baxshining “Alpomish” dostoni ijrosini topganman. Ushbu dostondan ijro qilib berganman.
Imtihondan keyin qarasam, o‘qishga kirolmagan ekanman. Shartnoma asosida kirganlar ro‘yxatining eng oxirida chiziqdan keyin turardim, bir ball yetmay qolgan. Nimadir bo‘ldi, kimdir shartnomaga o‘qishni xohlamadi shekilli, uning o‘rniga meni o‘qishga qabul qilishdi.
Institutda ustoz baxshilarning dars jarayonida shu sohaga qiziqishim ortib, o‘zim bilmagan holda kirishib ketdim. Birinchi-ikkinchi kursligimda Otaxon Matyoqubov ustozimdan Xorazm yo‘nalishini Nuriddin Aminjonnov ustozimdan esa Farg‘ona va Namangan yo‘nalishini o‘rganganman. Namanganda qissaxonlik bo‘ladi, deb qissaxonlikni o‘rgatishgan. Baribir Surxondaryo-Qashqadaryo meni o‘ziga jalb qilavergan. Uchinchi kurs bo‘lganimda baribir men Surxondaryo-Qashqadaryo yo‘nalishini o‘rganaman, deb jazm qilganman.
“Prezident e’tiboriga tushdim…”
Birinchi kursligimda Qoraqalpog‘istonda xalqaro baxshilar festivali bo‘lgan. O‘sha festivalda birinchi marta tanlovda doston ijro etganim tufayli unchalik yaxshi chiqmagan. Ammo faxriy yorliq olganman. Undan keyin 2021 yil yana festival tashkil qilindi. Ushbu festivalning ikkinchi mavsumiga qatnashdim. Namangan viloyatida bo‘lib o‘tdi. Men o‘sha festivalda birinchi o‘rinni olib 10 million so‘m yutdim. Keyin Respublika bosqichida qatnashib yaxshi ishtirok etdim. O‘sha joyda Prezidentimiz qoraqalpoq tilida qo‘shiq aytganimni eshitganlar. E’tiborlariga tushganman va sovg‘alarini olganman.
“Folbinlarning maktabi...”
Baxshiligimni eshitib qishlog‘imizda, viloyatimizda juda yaxshi qabul qilishgan. Ayniqsa tumanimiz hokimi Azamjon aka Sultonov baxshilikni juda yaxshi ko‘rardi. O‘shanda “Biyigul” termasini aytib berganimda yig‘lab yuborgandilar. Shu inson hozirgacha meni ham ota, ham homiy sifatida qo‘llab-quvvatlab kelmoqda. Baribir o‘z viloyatingiz qo‘llamasa hechkimsiz.
Vodiy tomonlardagi viloyatlarning odamlari yo‘lda uchrab qolsa, baxshiman deyishim bilan birdaniga boshqa ma’noga burib, “Endi folbinlarning ham o‘qishi ochilibdimi”, deyishgan. Ammo men ularga tushuntirib berganimdan keyin, “Ha, hayyarami”, deyishadi.
Kelajakda niyatimiz ham majburiyatimiz ham baxshilikni tiklash. Oliygohdagi ustozim Zafar aka Hayitov yangilik qilib Qoraqalpoq, Xorazm va Surxondaryo ansanbilini tashkil qilganlar. Men ham o‘z oldimga Namangan ansanbilini tashkil qilishni maqsad qilib qo‘yganman. Maktabma-maktab yurib bo‘lsa ham, yoshlar orasidan eng talantlilarini terib olib, tayyorlab ansanbil tashkil qilmoqchiman. Bejizga bir maqol aytilmagan, “Yolg‘iz otning changi chiqmaydi, changi chiqsa ham dong‘i chiqmaydi”. Biz ko‘pchilik bo‘lsak, bir joyni yorib chiqamiz.
“Barmoqlarning ko‘zi bor...”
Baxshi notani bilmaydi, do‘mbirada parada yo‘q. Baxshi yurakdan kuylaydi. Do‘mbirani chalganda barmoqlar o‘zi kuy topadi. Ustozlaning bir gapi bor — “Barmoqning ustida ko‘zi bor”, deyishadi. Haqiqatan ham barmoqning o‘zi ohang topadi. Baxshi o‘sha ohang orqali yuragidagi kuyni chiqaradi.
Men do‘mbira chertsam tanam dam oladi, mazza qilaman. Ayniqsa avvallari siqilgan paytlarimda dutor chalganimda mazza qilardim. Shuning uchun dutor bilan do‘mbirani yaxshi ko‘raman.
Baxshi, Sayyora Sultonova, Baxshichilik festivali “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
O‘zbekistonlik 17 yoshli qiz dunyoning yetakchi universiteti olimlari bilan tadqiqot olib bormoqda
Orzudagi uy — qishda issiq, yozda salqin. Bunga qanday erishish mumkin?
Pnevmatik qurollarni o‘z ixtiyori bilan topshirganlar javobgarlikdan ozod etiladi
Jizzaxda uchta yuk mashinasi ishtirokida YTH sodir bo‘ldi
“Umra” ziyoratiga borib kelish tartibi takomillashtiriladi
Ukraina prezidenti mahbuslarni safarbar qilish to‘g‘risidagi qonunni imzoladi
Eron prezidentini olib ketayotgan vertolyot halokatga uchradi
Messining salkam 1 million dollarga sotilgan salfetkasi haqida
