Ba’zi odamlar uchun so‘kinish hissiyotni chiqarish yoki himoya vositasi sifatida ko‘riladi. Ammo olimlar fikriga ko‘ra, bu odat nafaqat madaniyatsizlik belgisi, balki sog‘lik uchun ham xavfli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Rossiyalik neyrofiziologlar so‘kinishni asab tizimi uchun “agressiya signali” sifatida qabul qilishini ta’kidlamoqda.
Markaziy asab tizimi so‘kinishni tabiiy muloqot emas, balki hujum sifatida qabul qiladi va inson organizmini favqulodda holat — stress rejimiga o‘tkazadi. Bu vaziyatda miya qon aylanishini o‘zgartiradi, gormonlar muvozanati buziladi, organizm himoya reaksiyasini ishga tushiradi.
Neyrofiziologlar ta’kidlashicha, bunday paytda inson hatto og‘riq hissini ham vaqtincha yo‘qotishi mumkin — bu stress gormonlari ta’siri bilan bog‘liq. Ammo bu holat uzoqqa cho‘zilsa, tana jismoniy va ruhiy charchoqni yig‘ib boradi.
Doimiy asabiy zo‘riqish natijasida yurak-qon tomir tizimi qattiq bosim ostida qoladi. Vaqt o‘tishi bilan bu infarkt, insult, gipertoniya yoki qandli diabet kabi og‘ir kasalliklarning kelib chiqish ehtimolini oshiradi.
Mutahassislar ta’kidlashicha, so‘kinishning ko‘p takrorlanishi odamni nafaqat stress holatida ushlab turadi, balki u bilan muloqotda bo‘lgan atrofdagilarning ham ruhiy holatiga salbiy ta’sir qiladi. Chunki agressiv so‘zlar miyada xavf va tajovuz bilan bog‘liq markazlarni faollashtiradi.
Psixologlar insondagi to‘plangan negativ energiyani so‘kinishsiz chiqarishning ko‘plab usullari mavjudligini aytishmoqda: toza havoda sayr qilish, musiqa tinglash, nafas mashqlari yoki shunchaki sukunatda bo‘lish miya faoliyatini barqarorlashtiradi.
Shunday ekan, so‘kinishni “yonib chiqish usuli” deb bilish xato. Aksincha, bu organizmni stressga botiradigan, sog‘lomlikni sekin-astalik bilan yemiruvchi omil hisoblanadi. Asabga orom, tanga tinchlik kerak bo‘lsa — so‘zni muloyim tanlang.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
