Nima uchun premium iPhone narxi so'nggi oyda keskin ko'tarildi

Yurt ichidagi yirik savdo nuqtalaridan kelayotgan ma’lumotlar qimmat uyali qurilmalar, ayniqsa yangi avlod iPhone seriyasi tez sur’atda qimmatlashayotganini ko‘rsatmoqda. Bu tendensiya diniy yoki siyosiy emas, aksincha boj, ro‘yxatdan o‘tkazish va ta’minot zanjiridagi bosimlar miqyosi bilan bog‘liq moliyaviy omillar majmuasiga ishora qiladi, deb xabar berdi kun.uz.

So‘nggi o‘ttiz kun atrofidagi kuzatuvlarda yangi iPhone 16 lineykasining barcha konfiguratsiyalari bo‘ylab sezilarli qo‘shimcha xarajatlar paydo bo‘ldi. Savdo xodimlari bu o‘sishni faqat talab bilan emas, balki tovar kirimiga qo‘yilgan yangi cheklovlar bilan tushuntiryapti.

Ma’lumotlar yurtdagi mashhur “Malika” savdo majmuasida joylashgan do‘konlardan yig‘ilgan. U yerda ham an’anaviy SIM, ham e‑SIM qo‘llaydigan variantlardan olingan raqamlar taqqoslandi.

20 iyun holatida bazaviy iPhone 16 128 GB xotira bilan 769 dollar atrofida bo‘lgan. Xudi shu model 256 GB xotira bilan 919 dollar bo‘lgan. Bu start nuqta.

Shu sanada iPhone 16 Pro 128 GB varianti 1009 dollar deb qayd etilgan. 256 GB 1139 dollar. 512 GB 1399 dollar. 1 TB 1549 dollar bo‘lgan.

iPhone 16 Pro Max shu kuni 256 GBda 1239 dollar bo‘lgan. 512 GB 1439 dollar. 1 TB 1679 dollar etib qayd qilingan.

20 iyulga kelib manzara o‘gardi. iPhone 16 128 GB 849 dollarga chiqdi. 256 GB 999 dollarni ko‘rdi. Keskin qadam.

Shu vaqtda iPhone 16 Pro 128 GB 1139 dollarga ko‘tarildi. 256 GB 1279 dollar. 512 GB 1499 dollar. 1 TB 1699 dollar bo‘ldi.

Pro Max 256 GB 1399 dollarga chiqdi. 512 GB 1629 dollar. 1 TB 1799 dollar. Bu bir oy ichida sezilarli farq.

Tablitsalardan ko‘rinadigan tarzda bazaviy iPhone 16 taxminan 9,5 foiz yoki 80 dollarga oshgan. Buni o‘qib “kichik” deyishga shoshilmang. Asosiy segmentda 80 dollar o‘rta chek uchun jiddiy vazn.

iPhone 16 Pro bo‘ylab o‘sish taxminan 10 foiz atrofida. Xotiraga qarab 100 dollardan 150 dollargacha farq qo‘shilgan. Premium segment bosimi bu.

Pro Maxda o‘sish yana baland. Taxminan 10,8 foiz. Xotira diapazoniga qarab 120 dollardan 190 dollargacha qo‘shimcha chiqim.

“Malika”dagi boshqa do‘kondan ijtimoiy tarmoqlarda e’lon qilingan narxlar ham o‘rganildi. 22 iyundan 22 iyulgacha bo‘lgan oraliqdagi dinamika o‘xshash kartina beradi.

Bu ikkinchi manbaga ko‘ra iPhone 16 taxminan 8 foiz yoki 70 dollarga qimmatlashgan. iPhone 16 Pro taxminan 10,8 foiz. Xotira bo‘yicha 130–150 dollar orasida qo‘shimcha.

Shu davrda Pro Max taxminan 10,7 foiz. Xotiraga qarab 120–190 dollargacha o‘zgarish. Ikki xil manba qo‘shimcha quvvat berib turibdi.

Tahlilchilar o‘sish manzarasi iyun oyining ikkinchi yarmidan boshlanganiga ishora qilishyapti. 20 iyundan oldingi chek narxlar barqarorroq bo‘lgan. Keyin bosqichma-bosqich yuqorilash boshlangan.

Narxlar ko‘tarilishiga omillar bir nechta. Birinchi yirik omil – bojsiz olib kirish limitlaridagi keskin qisqarish. Bu tartib 1 maydan amal qila boshladi.

Yangi me’yorga ko‘ra samolyot orqali kiruvchilar uchun shaxsiy tovar limiti 2000 dollardan 1000 dollarga tushirildi. Poyezd yoki boshqa yer transporti bilan keluvchilar uchun 1000 dollardan 500 dollarga tushgan.

Demak, chet eldan qimmat qurilma olib kirish endi oldingiday yumshoq emas. Limitdan oshgan qism uchun boj to‘lanadi. Bu jamlangan xarajat.

Masalan, xorijiy do‘kondan 1200 dollarga olingan iPhone 16 Pro Max misolini olamiz. Kirishda deklaratsiya qilsangiz limitdan tashqari 200 dollarlik qismiga boj hisoblanadi.

10 foizlik boj stavkasini qo‘llasak 20 dollar emas, balki amalda ba’zi postlarda butun tovar qiymati asosida hisoblanishi haqida savdogarlar gapiryapti. Tartib tushuntirishlarida farqlar borligi aytiladi. Shu bois ayrimlar 60 dollar atrofida to‘langanini aytishmoqda. Bu raqamlar turlicha qayd etilgan. Rasmiy tushuntirishlar to‘liqlashini kutish kerak.

Bunga parallel UzIMEI uchun alohida to‘lov bor. Hozirgi paytda 75 ming so‘m atrofida. Bu majburiy ro‘yxatdan o‘tkazish jaryonining ajralmas qismi.

Agar kirishda deklaratsiya to‘ldirilmasa muammo kattalashadi. Keyinchalik IMEI ro‘yxatidan o‘tkazishda qurilma bojxona bazasida topilmasa 30 foizlik boj qo‘llanishi mumkin.

Shu sxemada 1200 dollarlik qurilma uchun 30 foizlik hisob 360 dollarni tashkil qiladi. Buga yana 75 ming so‘mlik UzIMEI qo‘shiladi. Umumiy chek keskin o‘sadi.

Jismoniy shaxs kirganda deklaratsiya to‘ldirmasdan o‘tib ketsa o‘zini xavfga qo‘yadi. Keyingi ro‘yxatda katta sarf bilan to‘qnashadi. Savdogarlar ham shundan qo‘rqadi.

2024 yil oktyabridan kirgan tartiblar bu jarayonni yanada qat’iylashtirgan edi. IMEI kodi bojxona ma’lumotlar bazasi bilan bog‘lanadi. Shaxsiy import yo‘llari qisqaradi.

Kun.uz shu yangi tartib chiqqanidayoq ikki darajada ta’sir bo‘lishi mumkin deb yozgan. Hozir sho‘rvasini ichyapmiz desa bo‘ladi.

Birinchi ssenariy: kimki shaxsiy ma’lumotlardan noqonuniy foydalanishga yo‘l qo‘ymasa, tadbirkor qurilmani rasmiy olib keladi. Demak, to‘liq boj, to‘liq soliq, to‘liq UzIMEI. Bu har bir qurilmaning chegara narxini oshiradi.

Yuqoridagi 1200 dollarlik misolni yana yoritamiz. 10 foiz boj desak 120 dollar. 12 foiz qo‘shilgan qiymat solig‘i desak yana 144 dollar. Yakuniy 1464 dollar atrofi chiqadi. Ustiga 75 ming so‘m UzIMEI. Bu dollarda kichik, ammo jamlansa yuklama.

Tadbirkor foyda qo‘shadi. Logistika xarajati bor. Valyuta ayirmasi bor. Savdo maydoni ijarasi bor. Shuning uchun vitrinadagi raqam baland chiqadi.

Ikkinchi ssenariy: sotuvchi o‘z vaqtida rasmiy ro‘yxatdan o‘tkazmaydi. Xaridor bir hafta yoki bir oy kutadi. Ro‘yxat kechiksa mijoz o‘zi 30 foizlik bojni to‘laydi.

Bu holda xaridor uchun rejalashtirilmagan 360 dollar chiqim paydo bo‘ladi (1200 dollar asosida hisoblaganda). Uzoqlashgan valyutalarda bu olam-olam pul. Qo‘shimcha 75 ming so‘mni unutmang.

Shu xavfni hisobga olgan mijozlar narxdan tashqari “kafolat premiyasi” to‘lashga tayyor yoki alternativ izlayapti. Bu ham bozor psixologik bosimini oshiryapti.

Savdo zanjirlaridagi boshqa omillar ham bor. Ta’minot qisqargani haqida mish-mishlar bor. Ayrim resellerlar yangi partiyani cheklashgan deyishadi. Bu ma’lumotlar hali rasman tasdiqlanmagan.

Valyuta kurslari siljishi ham ta’sir qiladi. Dollar qiymatida kichik harakatlar ham yirik chekda aks etadi. Ayniqsa import tovarlarda.

So‘nggi oylarda havo issig‘iga qaramay talab pastlamadi deyishadi savdogarlar. Yangilangan kameralar, batareyalar va sun’iy intellekt funksiyalari odamlarni qiziqtirdi. Talab barqaror qolsa, kam ta’minot narxni ko‘tarishga turtki.

Elektron sotuv kanallari va ombor balanslari o‘rtasidagi nomuvofiqlik ham tushunmovchilik keltiryapti. Saytda bor, omborda yo‘q. Yoki aksincha. Bu ham narx belgilashda xavf koeffitsiyenti qo‘shadi.

Ro‘yxatdan o‘tgan va o‘tmagan qurilmalar o‘rtasidagi kafolatlar farqi bor. Rasmiy kafolatli qurilma qimmatroq. Sotuvchi o‘z xavfini chekkada hisoblaydi.

An’anaviy SIM va e‑SIM kombinatsiyasidagi versiyalar alohida talabga ega. Ba’zi import kanallarida aniq variantlar tanqis. Tanqislik premiyasi qo‘shiladi.

Rang ham ahamiyatli. “Natural titanium” seriyasi ko‘proq so‘raladi deyishadi. Talab baland bo‘lgan rangda savdo qiymati tezroq ko‘tariladi.

Xotira hajmi holatni yanada ko‘ndalang qo‘yadi. 1 TB versiyalar kam keladi. Kamlik ustidan yuqori marja qo‘yiladi.

Kreditli sotuv sxemalaridagi foizlar narx sezgisini o‘zgartiradi. Ayrim mijozlar bo‘lib-bo‘lib to‘laydi. Do‘kon umumiy riskni boshlang‘ich chipta narxiga yoki umumiy paketga joylashtiradi.

Sotuvchi o‘zining valyuta risklarini xedjlash uchun o‘zgartirilgan kurs qo‘llashi mumkin. Bu “ichkiy kurs” rasmiy birja kursidan yuqori bo‘lishi oddiy hol. Mijoz chekda sezadi.

Har oy ijara, maosh, kommunal xarajatlar o‘sishi narxga bosim qiladi. Yuqori likvidli tovarlardan marja olib bu xarajatlar qoplanadi. Premium smartfonlar shunday tovarlardan.

Shu bois bir necha yuz dollarlik o‘zgarishlar qisqa muddatda sodir bo‘lishi mumkin. Sotuvchi jon saqlaydi. Mijoz qo‘shimcha pul to‘laydi.

Shaxsiy olib kirish yo‘li qisqargach “qo‘ldan-qo‘lga” kanallar qisqardi. Qora bozordagi raqobat siyraklashdi. Rasmiy kanallar narx belgilashda ko‘proq erkinlik oldi.

Chegaralarda nazorat kuchaygani aytiladi. Telefonlar sumkalarda oson o‘tmaydi. Ko‘proq deklaratsiya talab qilinadi.

Deklaratsiya talab qilinganda raqamlar ochiladi. Ochiq raqam boj hisobini avtomat qiladi. Avtomat hisob – narxda aniq ko‘rinadi.

Ba’zi fuqarolar do‘st-bilish orqali qurilma kiritish amaliyotidan voz kechmoqda. Riskti ko‘rib. Bu ham razryad.

Shuncha omil bir vektorga to‘g‘ri kelganda natija bitta: vitrinadagi raqam yuqori. Aynan shu hozir ko‘rilib turgan voqelik.

Savdo xodimlari mijozga “IMEIni biz o‘zimiz o‘tkazib beramiz” deb va’da qilyapti. Ammo bu va’da qay darajada amaliy? Olib kelingandan keyin kechiksa kim to‘laydi?

Mijozlar hujjat talab qilishga o‘tyapti. Kvitansiya, chek, ro‘yxat raqami. Bu yaxshi tendensiya. Shaffoflik bosimi ortishi narx siyosatini ham tartiblaydi.

Chiqimlar rost bo‘lsa, mijoz tushunadi. Lekin noaniq bo‘lsa, ishonch ketadi. Ishonchsiz bozorda savdo pasayadi.

Shuning uchun ayrim do‘konlar barcha soliq va bojlarni chekda ochiq yozib qo‘yishni boshlagan. Bo‘yicha qulay. Mijoz ko‘radi. Savol bersa javob oladi.

Hisob-kitob qilib ko‘raylik. Agar 1200 dollarlik qurilma rasmiy kirsa: 120 boj, 144 qo‘shilgan qiymat solig‘i (jami 1464), plyus 75 ming so‘m UzIMEI. Do‘kon 100 dollar marja qo‘shsa 1564 dollar atrofida chipta. Bu faqat namuna hisob. Aniq raqamlar real tranzaksiyaga bog‘liq.

Shunday holatda profilaktika qilish uchun mijozlar ko‘proq raqobat izlaydi. Turli do‘konlardan so‘raydi. Guruh chatida solishtiradi.

Solishtirish moslashuvga majbur qiladi. Bir do‘kon pastroq marja bilan ham aylanma saqlashi mumkin. Boshqa do‘kon teskari. Bozor javob topadi.

So‘nggi kunlarda onlayn e’lonlarda “IMEI to‘liq rasmiy”, “boj to‘langan”, “kafolat 12 oy” kabi yozuvlar ko‘paydi deyishyapti. Bu mijoz ishonchini tiklashga urinish.

Narxlar baland bo‘lsa ham aniqlik borligi odamni taskinlantiradi. Noaniq arzon narxdan ko‘ra aniq qimmat narxni ba’zi mijozlar afzal ko‘radi.

Premium segmentda obro‘ faktori bor. Kimdir to‘yga sovg‘a qiladi. Kimdir ish uchun kerak deb hisoblaydi. Olingan qurilmaning manbai muhim.

So‘nggi oydagi o‘sish kelgusi oyda ham davom etadimi? Savol ochiq. Boj siyosatlari o‘zgarmasa va ta’minot cheklangan bo‘lsa, pastlash ehtimoli kichik.

Valyuta kurslari yumshasa yoki aksiya kelsa narxlar bir oz tushishi mumkin. Lekin rasmiy yuklamalar saqlansa bazaviy past planka oldingiga qaytmaydi.

Mijozlar qanday harakat qilsin? Birinchi – rasmiy hujjat so‘rang. Ikkinchi – IMEI ro‘yxatini tekshiring. Uchinchi – oldindan boj va soliqlar chekka kiritilganini aniqlang.

Chet eldan o‘zingiz olib kirmoqchi bo‘lsangiz limitni hisoblang. 1000 dollar chegarasidan oshishda deklaratsiya to‘ldiring. Kechikish qimmatga tushadi.

Do‘kon tanlashda xizmat va qo‘llab-quvvatlashni ham inobatga oling. Arzon narx, lekin ro‘yxatsiz telefon – keyingi oyda katta dard.

Yangi tartiblarga moslashuvda savdogarlar ham o‘rganyapti. Ular uchun ham inshoot. Xalol yurganlar vaqt o‘tib mijozni qaytarib oladi.

Kelgusi haftalarda yana ma’lumot yig‘amiz. Narhlar qay tarzda siljishini kuzatamiz. Yangi qoidalar bo‘lsa bildirib boramiz.

Eslatma: ayrim manbalardan kelgan raqamlar hali rasmiy organlar tomonidan to‘liq tasdiqlanmagan. Savdo xodimlari aytgan ba’zi qiymatlar turli nuqtalarda farq qilishi mumkin. Yangi ma’lumot kelishi bilan yangilaymiz. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!