Emotsional ish o‘rinlari va diabet xavfi: Olimlar salomatlik uchun yashirin tahdidni ochishdi

Hayotimizning katta qismi ish joyida o‘tadi va bu muhitdagi ruhiy holat hamda kasb xususiyatlari sog‘liqqa qanday ta’sir ko‘rsatishini ko‘pchilik chuqur o‘ylab ham ko‘rmaydi. Biroq, Karolina institutining eng so‘nggi ilmiy tadqiqoti e’lon qilinganidan so‘ng, jamoaviy muloqot va hissiy yukning inson salomatligiga qanday ta’sir qilishi masalasi yana bir bor doimiy e’tibor markaziga chiqdi.

Shvetsiyadagi Karolina instituti olimlari 2005 yilgacha 30 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan, avval qandli diabet yoki uni davolash bilan bog‘liq muammolari bo‘lmagan uch millionga yaqin kishi ma’lumotlarini chuqur tahlil qildi. Ular aniqladilar: doimiy ravishda odamlar bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqot talab etiladigan kasblarda ishlovchi insonlarda ikkinchi tur qandli diabet rivojlanish ehtimoli ancha yuqori ekan. Bu xavf erkaklarda o‘rtacha 20 foiz, ayollarda esa 24 foizga oshadi.

Mutaxassislar odamlar bilan muloqot soni, mijoz va bemorlar muammosini hal qilish bilan bog‘liq hissiy yuk, ish jamoasidagi mojarolar va qo‘llab-quvvatlash darajasiga alohida e’tibor qaratdi. Agar qo‘shimcha ravishda muntazam kelishmovchiliklar va nizolar bo‘lsa, qandli diabet rivojlanish xavfi erkaklarda yana 15 foizga, ayollarda esa 20 foizga oshishi aniqlangan.

Hissiy jihatdan eng ko‘p ta’sirlanadiganlar esa, albatta, tibbiyot, ta’lim, ijtimoiy xizmatlar sohalarida ishlovchi ayollar bo‘lib chiqdi. Bunday kasb egalarida qandli diabet bilan kasallanish xavfi jamoada qo‘llab-quvvatlashga ega bo‘lgan va tengdoshlari bilan hamjihat ishlaydigan ayollarga nisbatan 47 foizga yuqori ekanligi isbotlandi.

Tadqiqotga ko‘ra, doimiy stress simpatik nerv tizimi va gipotalamus-gipofiz-buyrak usti bezlari tizimini haddan tashqari faollashtiradi, bu esa organizmda kortizol ishlab chiqarilishini ortishiga va insulinga rezistentlikka sabab bo‘ladi. Ushbu jarayon hujayralarning insulinga sezgirligini pasaytiradi va, bundan tashqari, yallig‘lanish bilan bog‘liq bo‘lgan sitokinlar darajasini oshiradi. Bunday holatda surunkali stress vaqti o‘tishi bilan metabolik buzilishlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Olimlar ushbu tahlillarda ishtirokchilarning turmush tarzi, ovqatlanish odatlari, jismoniy faolligi kabi individual omillarni hisobga olmagan bo‘lsalar-da, jamoadagi ijtimoiy muhit va qo‘llab-quvvatlash darajasi metabolik salomatlik bilan chambarchas bog‘liq ekanligini ochiq ko‘rsatib berishdi.

Tadqiqot mualliflari ehtiyoj yuqori bo‘lgan, doimiy muloqot va stress bilan bog‘liq kasb egalari uchun qandli diabetning oldini olish va sog‘lom turmush tarzini qo‘llab-quvvatlash choralarini qayta ko‘rib chiqish zarurligini uqtiradi. Zero, bugungi kun ish muhitidagi emotsional bosim faqat ruhiy emas, balki to‘g‘ridan to‘g‘ri jismoniy salomatlik uchun ham katta tahdid bo‘lishi mumkin.

Hozirgi zamonda o‘z ish faoliyatida emotsional jihatdan katta yuk oladiganlar o‘z salomatligiga yanada ko‘proq e’tibor qaratishi, muammolar va stresslarni yengillashtirish uchun barcha imkoniyatlardan foydalanishi maqsadga muvofiq. Chunki ehtiros bilan boshlangan ish kunlari salomatlik uchun ko‘zga ko‘rinmas xavflarni yashiradi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!