Литий учун кураш: Россия эгаллаб олган Донецкдаги конлар кимга насиб қилади?

Россия ва Украина ўртасидаги можаро нафақат сиёсий ва ҳарбий фронтда, балки стратегик ресурслар учун ҳам давом этмоқда. 26 июнь куни Россия Мудофаа вазирлиги Донецк вилоятидаги Шевченково қишлоғини тўлиқ назоратга олганини маълум қилди. Бу маълумотни Украина ҳарбийлари билан боғлиқ DeepState OSINT лойиҳаси ҳам харитада тасдиқлади. Энг эътиборлиси — бу ҳудуд 1982 йилда кашф этилган ва дунёдаги йирик литий конларидан бири саналади.

Литий – замонавий иқтисодиётнинг “оқ нефт”и. Уни аккумуляторлар, электромобиллар, электроника ишлаб чиқаришда ишлатишади. Донецкдаги Шевченково кони майдони 40 гектарга яқин бўлиб, Украина Миллий фанлар академияси маълумотларига кўра, бу ердаги сподумен минералидан катта сармояларсиз литий ажратиб олиш мумкин. Конда 90 фоиздан зиёд юқори минераллашган сподумен мавжуд ва бу, иқтисодий жиҳатдан, уни дунёдаги энг рентабел литий манбаига айлантиради.

Шевченководан ташқари, ушбу ҳудудда тантал, ниобий, бериллий, цезий ва рубидий каби қимматбаҳо элементлар ҳам топилган. Жаҳон бозорида аккумулятор ва электроникага бўлган талаб ўсиб бораётганини инобатга олсак, бу конларнинг стратегик аҳамияти янада ортмоқда.

Россия бугунга келиб Украинанинг тўртта асосий литий конидан иккитасини – Шевченково ва Запорожье вилоятидаги Крутая Балка конларини назорат қила бошлади. Қолган икки — Добра ва Полоховское кони Кировоград вилоятида жойлашган, лекин у ердаги петалитдан литий олиш анча қиммат. Украинадаги литий захиралари 500 минг тонна атрофида, аммо уруш бошлангунга қадар ҳеч бир кон саноат даражасида ишга тушмаган.

Сўнгги ойларда литий манбалари атрофида халқаро қизиқиш янада кучайди. Апрелда Украина ва АҚШ биргаликда фойдали қазилмаларни ўзлаштириш ва инвестиция киритиш бўйича меморандум имзолади. Янги инвестиция жамғармаси ташкил этилиб, ундан тушадиган даромадларни мамлакатни тиклаш ва янгиланган лойиҳаларга сарфлаш кўзда тутилмоқда. Шунингдек, Украина ҳукумати июнь ойида хусусий компанияларга Добра конини ўзлаштиришга рухсат бериш жараёнини бошлади.

Таниқли New York Times нашри таъкидлашича, эҳтимолий сармоядорлардан бири – 81 ёшли америкалик миллиардер, Жаҳон Европа конгресси раҳбари ва Трампнинг яқин дўсти Роналд Лаудер бўлиши мумкин. Шу тариқа, Донецк ва Украинадаги бошқа литий конлари нафақат мамлакатлар, балки катта сармоядорлар ва геосиёсий гуруҳлар ўртасида ҳам тортишув объектига айланиб бормоқда.

Хулоса қилиб айтганда, Донецкдаги стратегик хом ашё учун кураш катта иқтисодий ва сиёсий ўйинларнинг марказига айланяпти. Украинадаги литий захиралари — кимга насиб қилади? Бу саволга жавоб яқин йилларда бутун минтақа геосиёсий манзарасини ўзгартириши мумкин. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!