Litiy uchun kurash: Rossiya egallab olgan Donetskdagi konlar kimga nasib qiladi?

Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi mojaro nafaqat siyosiy va harbiy frontda, balki strategik resurslar uchun ham davom etmoqda. 26 iyun kuni Rossiya Mudofaa vazirligi Donetsk viloyatidagi Shevchenkovo qishlog‘ini to‘liq nazoratga olganini ma’lum qildi. Bu ma’lumotni Ukraina harbiylari bilan bog‘liq DeepState OSINT loyihasi ham xaritada tasdiqladi. Eng e’tiborlisi — bu hudud 1982 yilda kashf etilgan va dunyodagi yirik litiy konlaridan biri sanaladi.

Litiy – zamonaviy iqtisodiyotning “oq neft”i. Uni akkumulatorlar, elektromobillar, elektronika ishlab chiqarishda ishlatishadi. Donetskdagi Shevchenkovo koni maydoni 40 gektarga yaqin bo‘lib, Ukraina Milliy fanlar akademiyasi ma’lumotlariga ko‘ra, bu yerdagi spodumen mineralidan katta sarmoyalarsiz litiy ajratib olish mumkin. Konda 90 foizdan ziyod yuqori minerallashgan spodumen mavjud va bu, iqtisodiy jihatdan, uni dunyodagi eng rentabel litiy manbaiga aylantiradi.

Shevchenkovodan tashqari, ushbu hududda tantal, niobiy, berilliy, seziy va rubidiy kabi qimmatbaho elementlar ham topilgan. Jahon bozorida akkumulator va elektronikaga bo‘lgan talab o‘sib borayotganini inobatga olsak, bu konlarning strategik ahamiyati yanada ortmoqda.

Rossiya bugunga kelib Ukrainaning to‘rtta asosiy litiy konidan ikkitasini – Shevchenkovo va Zaporoje viloyatidagi Krutaya Balka konlarini nazorat qila boshladi. Qolgan ikki — Dobra va Poloxovskoye koni Kirovograd viloyatida joylashgan, lekin u yerdagi petalitdan litiy olish ancha qimmat. Ukrainadagi litiy zaxiralari 500 ming tonna atrofida, ammo urush boshlangunga qadar hech bir kon sanoat darajasida ishga tushmagan.

So‘nggi oylarda litiy manbalari atrofida xalqaro qiziqish yanada kuchaydi. Aprelda Ukraina va AQSH birgalikda foydali qazilmalarni o‘zlashtirish va investitsiya kiritish bo‘yicha memorandum imzoladi. Yangi investitsiya jamg‘armasi tashkil etilib, undan tushadigan daromadlarni mamlakatni tiklash va yangilangan loyihalarga sarflash ko‘zda tutilmoqda. Shuningdek, Ukraina hukumati iyun oyida xususiy kompaniyalarga Dobra konini o‘zlashtirishga ruxsat berish jarayonini boshladi.

Taniqli New York Times nashri ta’kidlashicha, ehtimoliy sarmoyadorlardan biri – 81 yoshli amerikalik milliarder, Jahon Yevropa kongressi rahbari va Trampning yaqin do‘sti Ronald Lauder bo‘lishi mumkin. Shu tariqa, Donetsk va Ukrainadagi boshqa litiy konlari nafaqat mamlakatlar, balki katta sarmoyadorlar va geosiyosiy guruhlar o‘rtasida ham tortishuv obyektiga aylanib bormoqda.

Xulosa qilib aytganda, Donetskdagi strategik xom ashyo uchun kurash katta iqtisodiy va siyosiy o‘yinlarning markaziga aylanyapti. Ukrainadagi litiy zaxiralari — kimga nasib qiladi? Bu savolga javob yaqin yillarda butun mintaqa geosiyosiy manzarasini o‘zgartirishi mumkin. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!