20:09 / 16.03.2020

Ҳеч қачон пластмассани озиқ-овқат билан бирга ишлатмасликнинг 7 сабаби

Афтидан, бизнинг озиқ-овқат маҳсулотларимиз ҳар доим пластик билан алоқада. Халтадан ёки сумкадан қолдиқларни пластик идишларда сақлаш ҳақида гап кетганда, биз уни кундалик ҳаётда доимо ишлатамиз. Аммо биз озиқ-овқат дўконидан маҳсулотларни сотиб олишдан олдин ҳам, у пластик жиҳозларда қайта ишланади ва пластик қутилар ва банкаларда келтирилади.

Албатта, бундай кенг ишлатиладиган маҳсулот хавфсиз бўлиши керак, тўғрими? Афсуски йўқ. Пластмассадан олинган кимёвий моддалар бизнинг озиқ-овқат маҳсулотларимизга сингиб кетиши мумкин ва ишлаб чиқарувчилар қайси кимёвий моддаларни ишлатаётганликларини ошкор қилишмайди.

Турли хил пластмассаларнинг хавфсизлиги ҳақида катта савол белгилари мавжуд, аммо биз БПА (бисфенол А) деб аталадиган мунтазам қўшимчанинг эндокрин тизимни йўқ қилишини ва уларнинг хулқ-атвор муаммолари, саратон ва юрак касалликлари билан боғлиқлигини биламиз.

Пластик, шубҳасиз, ҳаётимизни янада қулайроқ қилади, аммо узоқ вақт давомида сақланиб қолган ёки пластмассада тайёрланган маҳсулотларнинг аччиқ таъми бизга ниманидир англатади. Пластмассага боғлиқлигимизда кўплаб муаммолар мавжуд - биз пластикдан қутулиш учун еттита яхши сабабни кўриб чиқмоқчимиз, айниқса бу сизнинг овқатланиш тизимингиз ҳақида.

1. БФА
Турли хил пластмасса турлари мавжуд ва уларнинг барчаси рақам билан кодланган. Истеъмолчилар маълум бир пластикни қайта ишлашга яроқли ёки йўқлигини аниқлаш учун ушбу рақамлардан фойдаланадилар. Ишлаб чиқарувчилар учун рақамлар маълум бир "рецепт"ни кўрсатади. № 7 пластмасса - бу қаттиқ поликарбонат пластмасса ва БПА ни ўз ичига олган.

Вақт ўтиши билан БПА бизнинг танамизда вужудга келади ва эндокрин тизимни бузади, шунингдек, бир қатор ўлимли касалликлар, саратон ва юрак касалликлари хавфини оширади. Болалар, шу жумладан чақалоқлар ва ҳомилалар, юқтирилган БПА таъсирига жуда сезгир.

Аммо БПА жуда кўп одатдаги кундалик жараёнида учратишингиз мумкин. Бу шўрвалар, мевалар ва сабзавотларни ўз ичига олган алюминий қутилар қатори. Бу чек қоғозда, сода қутилари, ДВД ва изоляцияланган қаҳва кружкаларида. Таъсирни чеклаш учун иложи борича кўпроқ маҳсулотларда БПАдан сақланган ёрлиқли маҳсулот сотиб олинг.

2. Фталатлар

Бу ерда ёшлар учун яна бир ёмон янгилик. Болалар ўйинчоқларининг барча турларида мавжуд бўлган юмшоқ пластмассалар фталатдан тайёрланади, шунда материал эгилувчан бўлади. Бу ПВХ ёки пластик №3.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, фталатлар ривожланаётган болаларнинг эндокрин ва репродуктив тизимларига зарар этказади ва ҳатто жигар саратони хавфини ошириши мумкин. Бошингизни оғритадиган янги ПВХ нинг ҳиди сизни унинг токциклиги ҳақида хабардор қилиши мумкин.

3. Антимони
Эҳтимол сиз аллақачон пластик сув идишларининг экологик ҳалокат эканлигини биласиз, аммо уларнинг соғлиғимизга қандай таҳдид солаётганидан бехабар бўлишингиз мумкин. Ушбу идишларда ишлатиладиган пластмасса ПEТ №1 ҳисобланади ва у катализатор сифатида антимони деб аталадиган кимёвий моддадан фойдаланилади. Тадқиқотчилар, антимони ҳаёт давомида саратон хавфини оширади, деб тахмин қилишмоқда. Нафас олиш, оғиз орқали ёки терига кимёвий ёки шунга ўхшаш бирикмалар билан таъсирланганидан кейин антимони билан профессионал равишда ишлайдиган одамларда соғлиққа салбий таъсир кўрсатилади.

4. Антибактериал

Озиқ-овқат маҳсулотларини сақлаш идишларимизнинг кўп қисмини ташкил этадиган пластмасса тури полипропилен деб номланади (5-сонли пластик). Бир мунча вақтдан бери № 5 пластик БПАга соғлом алтернатив сифатида кўриб чиқилган. Бироқ, яқинда унинг таркибида антибактериал қўшимчалар борлили аниқланди, бу эса хавфсиз пластик йўқ деган хулосани янада кучайтиради.

Нисбатан янги кашфиёт сифатида 5-сонли пластмассадан фойдаланиш пайтида етказилиши мумкин бўлган зарарлар тўғрисида тадқиқотлар олиб борилмади. Аммо нормал ишлаши учун ичакларимиз бактерияларнинг нозик мувозанатини сақлаб туриши керак, шунинг учун антибактериал қўшимчаларнинг ичилиши бу хавф туғдириши мумкин.

5. Тефлон
Тефлон - бу баъзи идиш ва идишларни қоплайдиган ёпишқоқ бўлмаган пластмассанинг бир тури. Ютиб юборилганда тефлоннинг заҳарли эканлиги тўғрисида бизда ҳеч қандай далил йўқ, аммо у жуда юқори ҳароратда (500 даражадан юқори) заҳарли кимёвий моддаларни чиқариб юбориши мумкин. Тефлон ишлаб чиқариш ва йўқ қилиш пайтида зарарли кимёвий моддаларни ҳам чиқаради.

6. Пластик идиш, селофанлар
Озиқ-овқат маҳсулотларига пластмасса бўлакларини солиб қўймасликни биз аллақачон биламиз. Кимё саноати буни тан олади, аммо унинг миқдори жуда оз эканлигини таъкидлайди. Одатда улар эслатиб ўтилмаган нарса шундаки, бу кимёвий моддаларнинг кўпини танаси қайта ишлай олмайди, аксинча бизнинг ёғли тўқимамизда жойлашади ва кўп йиллар давомида ўсишда давом этади.

Агар сиз пластикдан халос бўлишга тайёр бўлмасангиз, таъсирни минималлаштиришнинг бир неча йўли мавжуд. Масалан, ҳеч қачон овқатни пластмассада иситманг, чунки бу ташиш миқдорини оширади.
Миграция даражаси шўр, ёғли ёки кислотали овқатлар таъсири остида ҳам ошади. Агар сиз озиқ-овқат маҳсулотларини ёпиш учун пластик қадоқлардан фойдалансангиз, пластмасса бошқа маҳсулотга тегмаслигига ишонч ҳосил қилинг

7. Атроф-муҳитга зарар етказади

Пластмасса парчаланиб кетмаслиги ва чиқиндиларда хавотир билан тўпланиши янгилик эмас. Энг ёмони, у бизнинг сув йўлларимизга ва океанларга ўз йўлини топади. Бунга яққол мисол Тинч океанидаги ахлат уюмлари, сузувчи пластик зарраларнинг улкан тўплами бўлиб, у дунёдаги кўплаб ахлат "оролларидан" бири ҳисобланади.

Пластмасса парчаланмайди, лекин қуёш ва сув таъсирида у кичикроқ заррачаларга айланади. Ушбу кичик зарралар балиқ ва қушлар томонидан ейилади ва шу билан озиқ-овқат занжирига айланади. Албатта, жуда кўп миқдордаги заҳарли ноозиқ-овқат маҳсулотларини истеъмол қилиш ҳам ушбу ҳайвонларнинг популяциясига зарар етказади, уларнинг сонини камайтиради ва қирилиб кетиш хавфини туғдиради.

Озиқ-овқат маҳсулотларида унинг кенг тарқалганлиги сабабли пластикдан бутунлай қутулиш осон эмас. Бироқ, сизнинг таъсирингизни камайтириш учун бир неча оддий қадамлар мавжуд. Бошлаш учун шиша сақлаш идишлари, ичимлик идишлари ва болалар идишларига ўтинг. Микротўлқинли печда қоғоз сочиқни қўлланг.

Бундан ташқари, пластмасса идишларни идиш ювадиган машинага солмасдан ва тирналган ёки деформацияланган ҳар қандай пластмассани олиб ташлашдан кўра қўлда ювиш ёрдам беради. Аста-секин, агар биз пластмассага бўлган қарамлигимизни камайтира олсак, Ер ва унинг барча мавжудотлари саломатлиги сезиларли даражада яхшиланади.