Сунъий интеллект инсон меҳнатига қарши курашмоқда

Яқин 20 йил ичида роботлар ва сунъий интеллект (СИ) бутун дунё бўйлаб меҳнат бозорини тўлиқ ўзгартириши мумкин. Бу ҳақда машҳур футуролог ва технологик таҳлилчи Адам Дорр сўз юритмоқда. Унинг таъкидлашича, агар жамият ўзгаришларга тайёр бўлмаса, келажакдаги меҳнат инқилоби оммавий ишсизлик, ижтимоий нотинчлик ва глобал тенгсизликни келтириб чиқариши мумкин. Бироқ бу жараён тўғри бошқарилса, инсониятни фаровон ва бой келажак кутмоқда.

Адам Дорр — АҚШдаги “РетҳинкХ” таҳлил институтида илмий тадқиқотлар директори сифатида фаолият юритади. У ва унинг жамоаси минг йиллар давомидаги технология тараққиётини ўрганиб чиқиб, технологик трансформациянинг қонуниятларини аниқлашган. Улар таъкидлайдики, ҳар қандай янги технология жамиятга кириб келгач, ўртача 15–20 йил ичида тўлиқ ҳукмронликка эришади. Бу жараён ҳозирги кунда сунъий интеллект ва робототехника соҳасида аллақачон бошланган.

“Сунъий интеллект инсон меҳнатига қарши курашмоқда. У ҳар бир соҳада инсондан арзонроқ, тезроқ ва самаралироқ ишлаши мумкин. Қандай иш қилманг, келажакда буни машиналар яхшироқ бажаради”, — дейди Дорр.

Унинг фикрича, машина ва роботлар нафақат саноатда, балки тиббиёт, таълим, ҳуқуқ, ҳатто ижтимоий фанлар соҳасида ҳам инсонларнинг ўрнини эгаллаб боради. Албатта, айрим касблар — масалан, сиёсатчилар, спорт мураббийлари, этика мутахассислари ва ҳатто жинсий хизмат кўрсатувчилар маълум муддат сақланиб қолади, лекин бу соҳалар бутун инсониятни банд қилиб тура оладиган даражада кенг эмас.

Доррнинг таъкидлашича, тарихда бундай улкан ўзгаришлар бир неча бор содир бўлган — от-араваларни автомобиллар алмаштирган, газ чироқларни электр ўчиргичлар сиқиб чиқарган, плёнкали камералар эса рақамли технологияларга ўрин бўшатган. Бу ўзгаришлар доимо инсон фаолиятини қисқартирган ва янги талабларга мослашишни талаб қилган.

У яна қўшимча қиладики, агар ушбу технологик инқилоб ижобий томонга бошқарилса, инсоният “супер-фаровонлик” даврига қадам қўяди. Бундай шароитда инсонлар ишлашга мажбур бўлмайди, вақтларини маънавий ўсиш, ижод, илм-фан ва оилавий муносабатларга бағишлаш имкониятига эга бўлади. “Биз вақтимизни қандай сарфлашни аниқлаб олишимиз керак. Бу бойлар ҳаётини ўрганишдан бошланиши мумкин. Кимлардир маъносиз ҳаёт кечирган бўлиши мумкин, аммо бошқалар ҳаётдан тўлиқ қониқиш олган”, — дейди у.

Футурологнинг фикрича, бу жараён муваффақиятли кечиши учун инсоният ҳозироқ янги ижтимоий тизимлар, молиявий моделлар ва бойликни тақсимлаш механизмларини синовдан ўтказиши керак. Мисол учун, очиқ кодли дастурлар модели каби – бепул, умумий фойда учун яратилган ресурслар кенг тарқалиши мумкин.

Унинг ёзган "Бригҳтер: Оптимисм, Прогресс анд тҳе Футуре оф Энвиронменталисм" номли китоби ҳам шу руҳда ёзилган — у технологик тараққиёт, тоза энергия ва инсониятнинг ёруғ келажагига бўлган ишонч билан тўлган.

Бироқ Дорр огоҳлантиради: “Бизда вақт кам. Бу тўлқин нафақат меҳнат бозорини ўзгартириши, балки уни йўқ қилиб юбориши мумкин. Ушбу жараённи инкор этиш эмас, унга тайёргарлик кўриш — инсоният учун энг муҳим вазифа.”

Якуний хулоса шуки, агар инсоният янги давр талабларига мослашмас экан, роботлар нафақат ишимизни, балки ҳаётимиздаги маъноларни ҳам эгаллаб қўйиши мумкин. Бугунни эртага тайёрлаш вақти келди. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!