Sun’iy intellekt inson mehnatiga qarshi kurashmoqda

Yaqin 20 yil ichida robotlar va sun’iy intellekt (SI) butun dunyo bo‘ylab mehnat bozorini to‘liq o‘zgartirishi mumkin. Bu haqda mashhur futurolog va texnologik tahlilchi Adam Dorr so‘z yuritmoqda. Uning ta’kidlashicha, agar jamiyat o‘zgarishlarga tayyor bo‘lmasa, kelajakdagi mehnat inqilobi ommaviy ishsizlik, ijtimoiy notinchlik va global tengsizlikni keltirib chiqarishi mumkin. Biroq bu jarayon to‘g‘ri boshqarilsa, insoniyatni farovon va boy kelajak kutmoqda.

Adam Dorr — AQSHdagi “RethinkX” tahlil institutida ilmiy tadqiqotlar direktori sifatida faoliyat yuritadi. U va uning jamoasi ming yillar davomidagi texnologiya taraqqiyotini o‘rganib chiqib, texnologik transformatsiyaning qonuniyatlarini aniqlashgan. Ular ta’kidlaydiki, har qanday yangi texnologiya jamiyatga kirib kelgach, o‘rtacha 15–20 yil ichida to‘liq hukmronlikka erishadi. Bu jarayon hozirgi kunda sun’iy intellekt va robototexnika sohasida allaqachon boshlangan.

“Sun’iy intellekt inson mehnatiga qarshi kurashmoqda. U har bir sohada insondan arzonroq, tezroq va samaraliroq ishlashi mumkin. Qanday ish qilmang, kelajakda buni mashinalar yaxshiroq bajaradi”, — deydi Dorr.

Uning fikricha, mashina va robotlar nafaqat sanoatda, balki tibbiyot, ta’lim, huquq, hatto ijtimoiy fanlar sohasida ham insonlarning o‘rnini egallab boradi. Albatta, ayrim kasblar — masalan, siyosatchilar, sport murabbiylari, etika mutaxassislari va hatto jinsiy xizmat ko‘rsatuvchilar ma’lum muddat saqlanib qoladi, lekin bu sohalar butun insoniyatni band qilib tura oladigan darajada keng emas.

Dorrning ta’kidlashicha, tarixda bunday ulkan o‘zgarishlar bir necha bor sodir bo‘lgan — ot-aravalarni avtomobillar almashtirgan, gaz chiroqlarni elektr o‘chirgichlar siqib chiqargan, plyonkali kameralar esa raqamli texnologiyalarga o‘rin bo‘shatgan. Bu o‘zgarishlar doimo inson faoliyatini qisqartirgan va yangi talablarga moslashishni talab qilgan.

U yana qo‘shimcha qiladiki, agar ushbu texnologik inqilob ijobiy tomonga boshqarilsa, insoniyat “super-farovonlik” davriga qadam qo‘yadi. Bunday sharoitda insonlar ishlashga majbur bo‘lmaydi, vaqtlarini ma’naviy o‘sish, ijod, ilm-fan va oilaviy munosabatlarga bag‘ishlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. “Biz vaqtimizni qanday sarflashni aniqlab olishimiz kerak. Bu boylar hayotini o‘rganishdan boshlanishi mumkin. Kimlardir ma’nosiz hayot kechirgan bo‘lishi mumkin, ammo boshqalar hayotdan to‘liq qoniqish olgan”, — deydi u.

Futurologning fikricha, bu jarayon muvaffaqiyatli kechishi uchun insoniyat hoziroq yangi ijtimoiy tizimlar, moliyaviy modellar va boylikni taqsimlash mexanizmlarini sinovdan o‘tkazishi kerak. Misol uchun, ochiq kodli dasturlar modeli kabi – bepul, umumiy foyda uchun yaratilgan resurslar keng tarqalishi mumkin.

Uning yozgan "Brighter: Optimism, Progress and the Future of Environmentalism" nomli kitobi ham shu ruhda yozilgan — u texnologik taraqqiyot, toza energiya va insoniyatning yorug‘ kelajagiga bo‘lgan ishonch bilan to‘lgan.

Biroq Dorr ogohlantiradi: “Bizda vaqt kam. Bu to‘lqin nafaqat mehnat bozorini o‘zgartirishi, balki uni yo‘q qilib yuborishi mumkin. Ushbu jarayonni inkor etish emas, unga tayyorgarlik ko‘rish — insoniyat uchun eng muhim vazifa.”

Yakuniy xulosa shuki, agar insoniyat yangi davr talablariga moslashmas ekan, robotlar nafaqat ishimizni, balki hayotimizdagi ma’nolarni ham egallab qo‘yishi mumkin. Bugunni ertaga tayyorlash vaqti keldi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!