19:00 / 03.04.2022

Саратонга қарши кураш: oнкологларнинг фикрига кўра энг фойдали ҳамда энг зарарли маҳсулотлар

^{Фото: Pinterest}
Озиқланиш ва турмуш тарзи саратон касаллигининг олдини олишда муҳим нуқтадир. Қайси маҳсулотлар даҳшатли касалликка чалиниш хавфини камайтириши мумкинлиги ва қайси бири, аксинча, оширишини қуйида маълум қиламиз.

Ҳеч бир маҳсулот саратон касаллигидан 100 фоиз ҳимоя қила олмайди, лекин уларнинг баъзилари касалликнинг ривожланиш хавфини сезиларли даражада камайтиради, баъзилари эса, аксинча, касаллик эҳтимолини оширади. Онкологлар томонидан энг фойдали маҳсулотлар рўйхати тузилди, шунингдек, энг хавфлилари ҳам. Шунинг учун онкологлар ушбу маҳсулотларни иложи борича тез-тез истеъмол қилишни тавсия қилади, шунда касалликнинг бошланиши хавфи имкон қадар пасаяди.

Саримсоқ
Шифокорлар саримсоқни севимли таомларга қўшиб, иложи борича тез-тез истеъмол қилишни маслаҳат беради, чунки таркибидаги олтингугурт бирикмалари иммунитет тизимининг табиий ҳимоясини рағбатлантириши мумкин. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, саримсоқни мунтазам истеъмол қилиш ошқозон саратони хавфини 12 фоизга камайтиради.

Брокколи
Брокколи саратон касаллигининг ривожланиш хавфини олдини оладиган яна бир супермаҳсулотдир. Аммо шифокорлар огоҳлантиради: ҳеч қандай ҳолатда уни микротўлқинли печда пиширмаслик керак, чунки бу организмни ҳимоя қиладиган ўсимлик флавоноидларининг 97 фоизини йўқ қилади.

Ёнғоқ
Селеннинг қимматли манбаи саратон ҳужайраларининг парчаланишига олиб келадиган элемент ва йўғон ичак саратони, шунингдек простата саратони ривожланиш хавфини сезиларли даражада камайтиради. Корнел ва Аризона университети томонидан олиб борилган тадқиқот шуни кўрсатдики, кунига атиги иккита тозаланмаган ёнғоқ простата саратони хавфини 63, йўғон ичак саратони хавфини 58 ва бошқа шакллар хавфини 46 фоизга камайтиради.

Цитрус мевалар
Лимон, апельсин ва грейпфрутларни мунтазам истеъмол қилиш ошқозон ва оғиз бўшлиғи саратони ривожланиш хавфини сезиларли даражада камайтиради. Бундан ташқари, цитрус мевалари қизилўнгач саратони хавфини камайтиришга ёрдам беради.

Қорағат
Бу жуда фойдали резавор — чунки у соғлом ҳужайраларга зарар етказадиган ва хавфли касалликларга, шу жумладан саратонга олиб келиши мумкин бўлган эркин радикалларнинг таъсирини бартараф эта оладиган кўплаб антиоксидантларга эга. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, қорағат нафақат янги, балки қуритилган, музлатилган ва мурабболарда ҳам фойдали хусусиятларини сақлаб қолади.

Лосось
Умуман олганда, ҳар қандай ёғли балиқ ниҳоятда соғлом: ҳафтасига атиги тўрт порция лейкемия, миелома ва лимфома ривожланиш хавфини учдан бир қисмга камайтиради. Бундан ташқари, ёғли балиқларни мунтазам истеъмол қилиш бачадон саратони ривожланишининг олдини олади.

Киви
Киви C ва Е витаминлари, шунингдек, эркин радикалларни зарарсизлантирадиган ва соғлиқни ҳимоя қилувчи лютеин, мис ва антиоксидантларга бой.

Чой
Кунига атиги икки стакан чой тухумдон саратони ривожланиш хавфини 32 фоизга камайтиради. Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, ҳамма нарса флавоноидлар, чой баргларида мавжуд бўлган антиоксидант бирикмалар билан боғлиқ.

Олма
Биринчидан, олма бой бўлган озуқавий тола йўғон ичак саратони хавфини камайтиради. Иккинчидан, махсус турдаги антиоксидант, просиянидинлар саратон ҳужайраларини ўлдириши мумкин. Ҳақиқатан ҳам, олма қанчалик тез-тез истеъмол қилинса, шифокорга камроқ бориш мумкин.

Аммо онкологлар қуйидаги маҳсулотлардан воз кечишни ёки ҳеч бўлмаганда уларни иложи борича камроқ истеъмол қилишни маслаҳат беради:

Қайта ишланган гўшт маҳсулотлари
Яқинда Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти мутахассислари колбаса ва бошқа қайта ишланган гўшт маҳсулотларини расман кансерогенлар қаторига киритди. ЖССТ томонидан яқинда эълон қилинган ҳисоботда қайд этилганидек, ҳар куни атиги 50 грамм қайта ишланган гўшт ичак саратони хавфини 18 фоизга оширади. Бундан ташқари, бу маҳсулотлар, биринчи навбатда, гўштнинг сақлаш муддатини узайтирадиган моддалар туфайли зарарли ва улар организмга киргандан сўнг уни хавфли касалликка нисбатан заифроқ қилади.

Бодроқ
Микротўлқинли ускунада пиширилган бодроқ соғлиқ учун энг хавфли бўлиши мумкин, чунки у кўпинча синтетик мойлардан фойдаланади, уларнинг буғларида ўпка саратони хавфини оширадиган хавфли диасит бирикмаси мавжуд. Айнан бодроқнинг хушбўй ҳиди бу маҳсулотни жуда хавфли қилади.

Тез пиширилган гўштли егуликлар
Стейк, кабоб ёки бошқа тезпишар гўштли овқатларни тайёрлаш учун талаб қилинадиган юқори ҳароратлар, гетероциклик ароматик аминлар ва полициклик ароматик углеводородларни, соғлиқни хавф остига қўядиган кансерогенларни ишлаб чиқаради. Бироқ, бу барбекюдан абадий воз кечиш керак дегани эмас — ҳеч бўлмаганда пишириш пайтида қорайган қисмларини еманг.

Сунъий таъм берувчилар
Тўғрисини айтганда, ҳар қандай шакар ўрнини босувчи қўшимчалар рациондан чиқарилиши керак. Улар метаболизмни бузади, юрак хуружи хавфини оширади, ниҳоят, уларнинг баъзилари ҳақиқатан ҳам кансерогендир. Бироқ яна бир муаммо бор: оддий шакарни ортиқча истеъмол қилиш ҳам саратон ҳужайраларининг тез кўпайишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун, нима дейишидан қатъи назар, ширинликларни камроқ истеъмол қилишни ўрганиш керак.

Спиртли ичимликлар
Мия, ҳалқум, қизилўнгач, жигар, кўкрак ва йўғон ичак саратони — бу даҳшатли касалликнинг кўринишларини нима бирлаштирганини биласизми? Уларнинг ривожланишига спиртли ичимликларни мунтазам равишда истеъмол қилиш олиб келиши мумкин — афсуски, бу тадқиқотлар томонидан тасдиқланган.

Трансёғлар
Трансёғлар ишлаб чиқарувчилар суюқ ёғларни гидрогенлаш орқали қаттиқ ёғларга айлантирганда ҳосил бўлади. Бу маҳсулотнинг яроқлилик муддатини ошириш ва мазалилигини барқарорлаштириш мақсадида амалга оширилиб, маргарин, ёрма, ширинликлар, нон маҳсулотлари, печенье, чипс, газаклар, салат соуслари каби маҳсулотлар ишлаб чиқаришда кенг қўлланилади. Агар ҳаёт ва соғлиқ қадрли бўлса, трансёғлар бўлган ҳар қандай маҳсулотларга қатъий чеклов ўрнатиш керак.