Günümüz modern yaşamında birçok insan için vardiyalı veya gece çalışmak hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Kimi ailesini geçindirmek için geceleri çalışıyor, kimi ise düzensiz mesai sayesinde istikrarlı bir gelir elde ediyor. Ancak araştırmacıların aktardığına göre bilim insanları, bu tür çalışma düzeninin sağlığa ciddi şekilde etki edebileceği konusunda uyarıyor.
Sun Yat-sen Üniversitesi uzmanları, İngiltere Biobank projesi kapsamında 220 binden fazla kişinin verilerini analiz etti. Araştırmanın sonuçları Mayo Clinic Proceedings dergisinde yayımlandı. Bilim insanlarının sonucuna göre, gece ve düzensiz saatlerde çalışan kişilerde böbrek taşı oluşma riski ortalama yüzde 15 daha yüksek. Özellikle genç çalışanlarda ve fiziksel hareket gerektirmeyen işlerde bu riskin daha fazla olduğu vurgulandı.
Uzmanlar bu durumu birkaç faktörle ilişkilendiriyor. İlk olarak, vardiyalı çalışanlar genellikle hazır ve hızlı yiyecekler tüketiyor. Bu yiyecekler çoğunlukla tuzlu ve yağlı olduğu için idrardaki mineral miktarını artırarak böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlıyor.
İkinci olarak, bu tür mesailerde çalışanlar çoğu zaman yeterince su içmiyor. Vücut yeterli sıvı almadığında idrar yoğunlaşıyor ve içindeki tuzlar daha hızlı kristalleşerek taş oluşumunu hızlandırıyor.
Bunun yanı sıra, fiziksel aktivitenin az olması, sigara alışkanlığı ve uyku düzeninin bozulması da riski artırıyor. Gece çalışmak insanın doğal biyolojik saatini bozuyor, hormon dengesi değişiyor ve metabolizma düzensizleşiyor. Bu durum böbreklere ekstra yük bindiriyor ve taş oluşumu için uygun ortam oluşturuyor.
İlginç olan ise uzun yıllar boyunca vardiyalı çalışanlarda riskin biraz daha düşük çıkması. Bilim insanları bunu “sağlıklı işçi etkisi” ile açıklıyor: yani yalnızca sağlıklı kişiler böyle ağır bir tempoya uzun süre dayanabiliyor. Ayrıca vücut zamanla gece çalışmaya kısmen uyum sağlayabiliyor. Ancak uzmanlar, bu sürecin gerçek mekanizmasının henüz tam olarak araştırılmadığını vurguluyor.
Sağlık uzmanları net öneriler sunuyor: vardiyalı çalışmanın zararını tamamen ortadan kaldırmak imkânsız, ancak olumsuz etkilerini azaltmak mümkün. Bunun için çalışanlar yeterince su içmeli, tuz ve yağ tüketimini sınırlamalı, molalarda kısa yürüyüşler yapmalı ve uyku kalitesine özel önem vermeli.
İşverenlere de öneriliyor: sağlıklı beslenme köşeleri, spor salonlarına indirimli giriş imkânı ya da düzenli sağlık kontrolleri gibi uygulamalarla çalışanların sağlığı desteklenmeli.
Sonuç açıktır: vardiyalı çalışma modern yaşamın bir gerekliliğidir, ancak sağlık ihmal edilirse böbrek hastalıkları riski ciddi şekilde artar. Bu nedenle herkes sağlığını korumak için zamanında basit ama etkili adımlar atmalıdır.
“Zamin”i Telegram'da okuyun!
