Patates, pilav veya et pişirirken artan yağı tekrar kullanmak her evde bir alışkanlık haline gelmiştir. Bazen bu, özellikle küçük aileler ve mobil mutfaklar için ekonomik olarak mantıklı görünebilir. Ancak gıda güvenliği üzerine yapılan tıbbi araştırmalar ve bilimsel çalışmalar, bu uygulamanın insan sağlığı için ciddi bir risk oluşturduğunu göstermektedir.
Tekrar ısıtılan yağ neden tehlikelidir?
Yağın yüksek sıcaklıklarda tekrar ısıtılması, trans yağ asitleri ve akrolein gibi zararlı maddeler üretir. Trans yağlar kan damarlarını daraltır ve kolesterolü yükseltirken, akrolein mide ve karaciğerin işleyişini bozabilir. Ayrıca, tekrar kullanılan yağ hızla oksitlenerek serbest radikal miktarını artırır, hücrelerin yaşlanma sürecini hızlandırır ve kanser riskini artırır.
Kardiyovasküler sistem üzerindeki etkileri
Öncelikle, tekrar tekrar ısıtılan yağda oksitlenmiş lipitler oluşur. Bunlar kan damarlarının duvarlarını zehirler, "kötü kolesterol" (LDL) seviyesini yükseltir ve "iyi kolesterol" (HDL) seviyesini düşürür. Bu da ateroskleroz, hipertansiyon, kalp krizi veya felç riskini artırır. Basitçe söylemek gerekirse, kalp ve kan damarları daha hızlı "yaşlanır".
Obezite ve Metabolik Bozukluklar
Kızarmış yiyecekler zaten yüksek kalorilidir. Tekrar ısıtılmış yağda pişirilirlerse vücutta metabolik stres oluşur. Bu durum insülin direncine yol açabilir ve bunun sonucunda şekerin kanda normal şekilde emilmesine izin vermez, bu da obezite ve diyabet riskini artırabilir.
Mide ve Bağırsaklar İçin Riskler
Akrolein ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar gibi toksik maddeler geri dönüştürülmüş yağda birikir. Gastrointestinal sistemin iç yüzeyini tahriş ederek kronik gastrit, reflü veya ishale neden olabilirler. Uzun süreli düzenli tüketim, mide ve bağırsaklarda tümör riskini de artırabilir.
Ekonomi ve Sağlık - Hangisi Önemli?
Birçok kişi kısa vadeli tasarruf için yağı tekrar kullanır, ancak bu uzun vadede kalp hastalığı, diyabet ve karaciğer hastalığı şeklinde çok pahalıya mal olur. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerde, toplu yemek işletmelerinde yağ kullanımı katı kurallarla sınırlandırılmıştır: örneğin, 180°C'nin üzerinde ısıtılan yağ 2 defadan fazla kullanılmamalı ve düzenli olarak yenilenmelidir.
Dünya ve Özbekistan'daki Çalışmalar
Çalışmalar, tekrar kullanılan yağın düzenli olarak tüketildiği bölgelerde kalp damar hastalıkları ve obezite oranlarının yüksek olduğunu göstermiştir. Hindistan'da, mobil mutfaklarda yağ 4-5 defadan fazla tekrar kullanılmakta ve bu bölgelerde mide kanseri oranları da yüksektir. Özbekistan'da ise küçük mutfaklarda ve mobil yemek işletmelerinde tekrar yağ kullanımı vakaları görülmekte ve bu durum tüketicilerin sağlığı için doğrudan bir tehdit oluşturmaktadır.
Uzman Tavsiyesi
Uzmanlar, evde yağı tekrar kullanmamayı, kızartmalarda daha az yağ kullanmayı ve mümkün olduğunca kızarmış yiyecekleri azaltmayı önermektedir. Bu, yalnızca sağlığın korunmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kanser ve kalp hastalığı riskini de önemli ölçüde azaltır.
Telegram’da «Zamin»i takip edin!
