Ozarboyjonda rus maktablari yopiladimi? Uch yillik reja muhokamada

Ozarboyjonda rus tilida ta’lim oladigan maktablar yopilishi mumkinligi haqidagi ma’lumotlar so‘nggi kunlarda internet tarmoqlarida va ommaviy axborot vositalarda keng muhokamalarga sabab bo‘ldi. Ayrim internet nashrlari, xususan, Oxu portali xabar berishicha, hukumat bosqichma-bosqich tarzda, ya’ni uch yil ichida mamlakatda rus tilida ta’lim beruvchi maktablarni tugatishni rejalashtirmoqda.

Oxu nashri o‘z xabarida aytadiki, ushbu qaror ortidagi asosiy sabab — Ozarboyjon tilining davlat tili sifatidagi mavqeini yanada mustahkamlash va barcha aholi qatlamlarini yagona ta’lim tizimiga jipslashtirishdan iborat. Ya’ni, har bir fuqaro bir xil tilda ta’lim olishi orqali milliy birlikka erishish maqsad qilinayotgani ta’kidlanmoqda.

Masala shundaki, ushbu ma’lumot rasmiy ravishda na tasdiqlangan, na rasman inkor etilgan. Ozarboyjon Fan va ta’lim vazirligi bu kabi muhim masalalar bo‘yicha hech qanday ochiq bayonot bermadi. Ammo rasmiylar ta’lim siyosatidagi har qanday yangilik faqat tegishli rasmiy manbalar orqali e’lon qilinishi lozimligini eslatish bilan cheklanishdi.

Bu orada, maktablardagi WhatsApp guruhlarida tarqalgan xabarlardan kelib chiqib, jurnalistlar va tahlilchilar ushbu voqeani juda jiddiy qabul qilishmoqda. Maktablardagi ota-onalar va o‘qituvchilar o‘rtasida ham ma’lum bir tarozida turlicha fikrlar yuzaga kelgan.

Aytish joizki, hozirgi kunda Ozarboyjon hududida 340 ta rus tilidagi ta’lim muassasasi faoliyat olib bormoqda. Ularning 16 tasi faqatgina rus tilida ta’lim beradigan maktablar hisoblanadi. Bu maktablarda umumiy hisobda 150 mingdan ortiq o‘quvchi rus tilida tahsil olmoqda.

Oliy ta’lim muassasalarida ham o‘zgarishlar kutilmoqda. Oxu nashrining ma’lum qilishicha, yangi o‘quv yilidan boshlab universitetlarda faqatgina ozarboyjon va ingliz tillarida o‘qitish rejalashtirilmoqda. Bu esa rusiyzabon talabalarni jiddiy sinov oldida qoldirishi mumkin. Chunki ular 20 avgustga qadar ozarboyjon tilidan imtihon topshirishi talab etilishi mumkin.

Biroq bu kabi jiddiy va katta o‘zgarishlar haqidagi xabarlarning asl manbasi savollar tug‘dirmoqda. Meduza nashri ma’lumot berishicha, rus maktablarining yopilishi haqidagi avvalgi xabarlar "Imperiya ochen zla" nomli yumoristik va satirik mazmundagi Telegram kanal orqali tarqalgan. Bu kanal ko‘p hollarda fantastik yolg‘on xabarlar va kinoyali mazmundagi postlar bilan tanilgan. Kanal tavsifida ham "bo‘lishi mumkin bo‘lgan sho‘xlik va fantaziyalar" haqida ogohlantiruvchi yozuv bor.

Shunga qaramay, Rossiyaning mashhur RBK agentligi Ozarboyjon ta’lim tizimida ishlaydigan manbalardan birining so‘zlariga tayanib, maktablarning yopilishi haqidagi ma’lumotni tasdiqlagan. Bu esa mazkur xabarni chuqurroq tahlil qilish va jiddiy qabul qilish zarurligini ko‘rsatmoqda.

Ayrim tahlilchilar bu qarorning paydo bo‘lishiga geosiyosiy munosabatlardagi o‘zgarishlar, xususan, Ozarboyjon bilan Rossiya o‘rtasidagi so‘nggi munosabatlardagi sovuqlik ta’sir ko‘rsatgan bo‘lishi mumkinligini aytishmoqda. Mamlakat o‘z milliy manfaatlarini himoya qilish va davlat tilining ustuvorligini ta’minlash maqsadida ushbu qadamni qo‘yishi mumkin, degan fikrlar ham mavjud.

Ijtimoiy tarmoqlarda esa bu mavzu ayni paytdagi eng dolzarb muhokamalardan biriga aylandi. Fuqarolarning ayrimlari bunday qarorni ma’qullashsa, boshqalar esa inson huquqlari va til erkinligi nuqtayi nazaridan tanqid qilmoqda. Ko‘plab ota-onalar farzandlarining kelajakdagi imkoniyatlari cheklanib qolishidan xavotir bildirishmoqda.

Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, rus tili Ozarboyjonda uzoq yillardan beri, xususan, Sovet Ittifoqi davridan beri ta’lim va ma’muriy ishlarda keng qo‘llanilib kelingan. Demak, rus tilidagi ta’limning tugatilishi nafaqat ta’lim sohasiga, balki ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy jihatlarga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Hozirgi vaziyatdagi noaniqlik Ozarboyjon jamiyatida ma’lum darajada ruhiy beqarorlik va xavotir uyg‘otgan. Bu esa hukumat tomonidan aniq va rasmiy ma’lumot berilishiga bo‘lgan ehtiyojni yanada kuchaytiradi.

Nima bo‘lganda ham, har qanday qaror jamoatchilik fikrini inobatga olgan holda, ochiq va shaffof tarzda qabul qilinishi lozim. Til siyosati, ayniqsa ta’lim sohasida, xalqning turmush tarzi va kelajagi bilan bevosita bog‘liq ekanini unutmaslik kerak. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!