Ertalab dush tarafdorlari tetiklik va kunni pok boshlashni aytishsa, kechqurungi dush qabul qiluvchilar yotishdan oldin «kun to‘plagan kir-nihollarni» yuvib tashlashni ma’qul ko‘radi. AQSH aholisining taxminan 34 foizi esa har kuni dush qilmaydi — odatlar turlicha, savol esa bitta: qaysi vaqt sog‘liqqa yaxshiroq?
Dush teridagi kir, ter va yog‘ni, shuningdek chang, gulchang kabi ifloslantiruvchilarni ketkazadi. Teri har kvadrat santemetrda 10 ming — 1 milliongacha bakteriya saqlaydi; terning o‘zi hidsiz, ammo stafilokokk kabi bakteriyalar oltingugurtli birikmalar orqali hid keltiradi. Kechki dush gigiyenik tuyuladi, ammo mikrobiolog Primrouz Fristone ta’kidlaydi: kechasi baribir terlaymiz — yarim pintgacha ter, 50 minglab teri hujayralari choyshabga o‘tadi. Demak, kechqurun dushning foydasi choyshab-yostiq jildlarini muntazam yuvsangizgina to‘liq namoyon bo‘ladi.
Bakteriyalar, chang kanalari va zamburug‘lar matolarda haftalab saqlanishi mumkin; ayniqsa nam yostiqda. Katta astma bilan og‘riganlarning 76 foizi zamburug‘larning kamida bitti turiga allergik. A. fumigatus esa ba’zi o‘pka kasalliklarida holatni og‘irlashtiradi. Shifokor Xolli Uilkinson: «Kechki dushdan ham muhimrog‘i — choyshablarni tez-tez almashtirish», — deydi.
Uyqu jihati: 13 tadqiqotni solishtirgan meta-tahlilga ko‘ra, yotishdan 1–2 soat oldin 10 daqiqalik iliq dush/vanna uyquga ketish vaqtini qisqartiradi. Bir oz isib, so‘ng sovish — sirkadiy signal: tanani uxlashga tayyorlaydi. Shu bois kechqurungi dush, uyqusi yomon bo‘lganlarga yordam berishi mumkin.
Qisqa qilib aytganda, ertalabgi dush — tunda to‘plangan ter va mikroblarni yuvib, kunni toza boshlashga yordam beradi; kechqurun dush — uyquni yengillashtiradi. Biroq kuniga bir marta dush qiladiganlar uchun vaqtdan ko‘ra tozalik rejimi muhim: choyshab-yostiqni muntazam yuvish, xonani shamollatish, shaxsiy gigiyenani qat’iy ushlash. Tanlovni o‘z kun tartibingizga moslang — o‘zgarmaydigan qoida shu.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
