Иқтисод бўйича Нобель мукофоти соҳиби Клаудия Голдиннинг янги тадқиқотига кўра, дунёда туғилиш даражасининг пасайиши аёлларнинг мустақиллиги билан боғлиқ. Тадқиқотда таъкидланишича, ҳозирги кунда кўплаб аёллар турмуш ёки давлат қўлловисиз ўз ҳаётини қурмоқда ва бу жараён демографик кўрсаткичларга бевосита таъсир этмоқда.
Олимнинг сўзларига кўра, аёллар таълим, касб танлаш ва репродуктив назорат имкониятларидан фаол фойдаланаётгани туғилишни қисқартирган. Илгаригидек, иқтисодий ўсиш аҳоли кўпайишига олиб келмаяпти — масалан, Швеция ва АҚШда туғилиш даражаси юқори бўлса-да, Греция ёки Жанубий Кореяда у анча паст.
Бугунги кунда дунё давлатларининг ярмидан кўпида туғилиш коэффициенти 2,1 даражадан паст бўлиб, бу аҳолининг табиий янгиланиши учун етарли эмас. Қизиғи, бу мамлакатларда сайёра аҳолисининг қарийб икки уч қисми истиқомат қилади.
Голдин таъкидлаганидек, муаммонинг асосий сабаби — уй ишлари ва бола парвариши борасида эркак ва аёллар ўртасидаги кутилмалар номутаносиблиги. Аёллар тенгликни хоҳламоқда, аммо жамиятда ҳали ҳам анъанавий ролларга интилиш кучли. Бу ҳолат айниқса тез индустриал ривожланган мамлакатларда — Япония, Корея, Италия ва Испанияда яққол кўзга ташланмоқда.
Тадқиқотда АҚШ мисолида ҳам бундай ўзгаришлар 1970 йиллардаёқ бошлангани айтилади. Масалан, 1950 йилда туғилган ва университет дипломига эга аёллар орасида ўртача фарзанд сони 1,64 гача тушган.
Муаллифнинг фикрича, бу тенденциянинг илдизи “тузилмавий тўсиқлар”да — болаларни парвариш қилиш учун етарлича давлат ёрдами бўлмаганида аёллар оила қуришдан кўра мустақил ҳаётни афзал кўради. Аммо агар бундай қўллаб-қувватлаш тизими мустаҳкам бўлса, аёллар нафақат иш бозорида фаол бўлади, балки оилаларда ҳам барқарорлик ва тенглик таъминланади.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
