Iqtisod bo‘yicha Nobel mukofoti sohibi Klaudiya Goldinning yangi tadqiqotiga ko‘ra, dunyoda tug‘ilish darajasining pasayishi ayollarning mustaqilligi bilan bog‘liq. Tadqiqotda ta’kidlanishicha, hozirgi kunda ko‘plab ayollar turmush yoki davlat qo‘llovisiz o‘z hayotini qurmoqda va bu jarayon demografik ko‘rsatkichlarga bevosita ta’sir etmoqda.
Olimning so‘zlariga ko‘ra, ayollar ta’lim, kasb tanlash va reproduktiv nazorat imkoniyatlaridan faol foydalanayotgani tug‘ilishni qisqartirgan. Ilgarigidek, iqtisodiy o‘sish aholi ko‘payishiga olib kelmayapti — masalan, Shvetsiya va AQSHda tug‘ilish darajasi yuqori bo‘lsa-da, Gretsiya yoki Janubiy Koreyada u ancha past.
Bugungi kunda dunyo davlatlarining yarmidan ko‘pida tug‘ilish koeffitsiyenti 2,1 darajadan past bo‘lib, bu aholining tabiiy yangilanishi uchun yetarli emas. Qizig‘i, bu mamlakatlarda sayyora aholisining qariyb ikki uch qismi istiqomat qiladi.
Goldin ta’kidlaganidek, muammoning asosiy sababi — uy ishlari va bola parvarishi borasida erkak va ayollar o‘rtasidagi kutilmalar nomutanosibligi. Ayollar tenglikni xohlamoqda, ammo jamiyatda hali ham an’anaviy rollarga intilish kuchli. Bu holat ayniqsa tez industrial rivojlangan mamlakatlarda — Yaponiya, Koreya, Italiya va Ispaniyada yaqqol ko‘zga tashlanmoqda.
Tadqiqotda AQSH misolida ham bunday o‘zgarishlar 1970 yillardayoq boshlangani aytiladi. Masalan, 1950 yilda tug‘ilgan va universitet diplomiga ega ayollar orasida o‘rtacha farzand soni 1,64 gacha tushgan.
Muallifning fikricha, bu tendensiyaning ildizi “tuzilmaviy to‘siqlar”da — bolalarni parvarish qilish uchun yetarlicha davlat yordami bo‘lmaganida ayollar oila qurishdan ko‘ra mustaqil hayotni afzal ko‘radi. Ammo agar bunday qo‘llab-quvvatlash tizimi mustahkam bo‘lsa, ayollar nafaqat ish bozorida faol bo‘ladi, balki oilalarda ham barqarorlik va tenglik ta’minlanadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
