Орталық Азияда су ресурстарын тиімді басқару мәселесі өзекті болып отыр. Аймақтағы халық саны өсуде, климаттың өзгеруі теріс әсер етуде, ал ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп салалары жаңа ресурстарды қажет етеді.
Президент Шавкат Мирзияев Орталық Азия елдері басшыларының жетінші консультативтік кездесуінде су қауіпсіздігі мәселесін стратегиялық басым бағыт ретінде белгілеп, 2026-2036 жылдарды "Орталық Азияда суды ұтымды пайдалану бойынша практикалық іс-әрекеттер онжылдығы" деп жариялау бастамасын көтерді.
Мемлекет басшысы Ауғанстанды Әмудария бассейнін бірлесіп пайдалану мәселелері бойынша белсенді диалогқа тартудың маңыздылығын атап өтіп, су бөлінісі өмірлік мәселе екенін, оны тек диалог пен ынтымақтастық арқылы шешуге болатынын айтқан еді.
17 қарашада Ташкентте өткен Су ынтымақтастығы мен заңнамасын жетілдіруге арналған халықаралық конференция да осы игі мақсаттарға қызмет етеді. Орталық Азиядағы, атап айтқанда Өзбекстандағы су проблемаларын шешу жолдарын іздеп жүрген жетекші халықаралық сарапшылардың, Азия даму банкі, Дүниежүзілік банк, Швейцария даму агенттігі және басқа да бірқатар донорлардың қатысуымен өткен бұл кездесу іс жүзіндік диалог алаңына айналды. Онда басты назар суды үнемді және тұрақты басқару, трансшекаралық өзендерді ұтымды пайдалану, суару инфрақұрылымын жаңғырту және әр елдің қажеттіліктерін ескере отырып, су саясатын жаңарту мәселелеріне аударылды.
Конференцияның басты оқиғасы Өзбекстанның жаңа Су кодексінің таныстырылуы болды. Қабылданған бұл құқықтық құжат елдің су саясатын мүлдем жаңа деңгейге шығаруымен маңызды. Кодексте су ресурстарын барлық салалар үшін әділ пайдалану, суды пайдалану құқықтары, саланы реттеу механизмдері, су экожүйелерін қорғау, жер үсті және жер асты суларын өзара байланысты басқару сияқты мәселелер кешенді түрде қарастырылған. Шетелдік сарапшылар бұл құжатты "тарихи қадам" деп бағалады. Олар атап өткендей, Су кодексі Өзбекстандағы реформалардың жүйелілігін көрсетеді және су болашағын қауіпсіз етуде маңызды ұйымдастырушылық-құқықтық негіз болып табылады.
Шын мәнінде, соңғы жылдары Өзбекстанда су ресурстарын басқару бойынша практикалық жұмыстар айтарлықтай күшейтілді. Елімізде 2 миллион гектардан астам аумақта су үнемдеу технологияларының енгізілгені, 2030 жылға дейінгі Су секторы тұжырымдамасы мен жаңа мемлекеттік бағдарламалар қабылданғаны бұл бағыттың қаншалықты басым екенін көрсетеді.
БҰҰ Даму бағдарламасының Тұрақты өкілі Акико Фудзи атап өткендей, Өзбекстанның жаңа NDC 3.0 стратегиясында да су мәселесі климаттық саясаттың орталық тірегі ретінде белгіленген.
"Қазіргі уақытта Бразилияда БҰҰ-ның Климаттың өзгеруі туралы рамалық конвенциясы тараптары конференциясының 30-жиналысы аясында талқылаулар жүргізілуде және тағы да Өзбекстан үкіметін құттықтаймын - жаңа NDC 3.0 (ұлттық деңгейде белгіленген үлес) тапсырылды.
Бұл үкіметтің климат саясатының орталығына су мәселелерін мықтап қоюға және осы бағытта әлем аймақтарында көшбасшылық етуге деген берік ұмтылысын көрсетеді," - деді БҰҰ Даму бағдарламасының Өзбекстандағы тұрақты өкілі.
Бүгінде халықаралық сарапшылардың пікірі бір жерден шығады: жаңа Су кодексі - алдағы онжылдықтарда жүзеге асырылатын реформалар бағдарламасының жол картасы. Азия даму банкінің сарапшылары Januar Laude және Jeremy Byord кодексте институционалдық өкілеттіктерді нақты анықтаудан бастап, пайдаланушылардың құқықтары мен міндеттерін, сондай-ақ мемлекеттік-жекеменшік әріптестік тетіктерін жетілдіруге дейінгі бағыттар мінсіз белгіленгенін атап өтті. Бұл инвесторларға сенім, халыққа әділ сумен қамтамасыз ету, мемлекетке нақты және ашық басқаруға мүмкіндік береді.
Конференция аясында сумен қамтамасыз етуді жақсарту, Амудария мен Сырдария бассейндерінде трансшекаралық ынтымақтастықты нығайту, Аралбойы тұрғындарын қолдау, су білім беру орталықтарын дамыту сияқты маңызды бастамалар талқыланды. Осы орайда Ташкент ирригация институтының базасында Су шаруашылығы бойынша құзыреттер аймақтық орталығын құру жоспары Орталық Азияның су проблемаларын шешетін ғылыми-инновациялық хабқа айналуға бағытталған практикалық қадам болды.
Конференцияның дәл Өзбекстанда өтуі де елдің аймақтағы беделі мен бастамашылдығын нығайта түседі. Жиынға қатысушылардың пікірінше, Өзбекстан ішкі реформаларды қарқынды жалғастырып жатқан мемлекет қана емес, трансшекаралық су проблемаларын шешуге дайын, халықаралық ынтымақтастыққа ашық және аймақтық тұрақтылықты қамтамасыз етуге ұмтылатын жауапты серіктес ретінде көрінуде.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
«Меҳмон» тобындағы келушілер бұл жарияланымға пікір қалдыра алмайды.
