Cambridge университетидаги Тиббиёт Тадқиқот Кенгашининг эпидемиология бўлимида олиб борилган энг катта илмий тадқиқотга кўра, ҳаво ифлосланиши билан боғлиқ бўлган айрим омиллар деменциянинг ривожланишига хавф туғдиради. Бу касаллик ҳозирда дунё бўйлаб тахминан 57 миллион одамга таъсир қилмоқда ва 2050-йилга келиб бу рақам камида 150 миллионга етиши кутилмоқда.
Тадқиқот 51 та алоҳида илмий ишнинг тизимли таҳлилини ўз ичига олган. Тадқиқотчилар бир йилдан кўпроқ вақт давомида ҳаво ифлосланишига дучор бўлган 29 миллиондан ортиқ иштирокчининг маълумотларидан фойдаланган. Тадқиқотда ПМ2.5 (транспорт воситалари ва энергия манбаларидан чиққан ифлослантирувчи моддалар), азот диоксид (фоссил ёқилғиларнинг ёқилиши натижасида ҳосил бўлган газлар) ва ёқилган ёғочдан келиб чиққан ифлосланиш каби асосий ифлослантирувчи моддаларнинг деменция билан боғлиқ бўлиши кўрсатилди.
Бу ифлослантирувчи моддалар нафақат нафас олиш тизимига таъсир қилиши, балки юрак касалликлари ва бошқа жиддий муаммоларга ҳам сабаб бўлади. Тадқиқотда, ПМ2.5 нинг ҳар 10 микрограммига бир куб метр ҳаво учун деменция хавфи 17% га ошишини аниқланган. Шу билан бирга, соот даражалари ҳам 13% га кўпайганини кўрсатди. Ушбу моддаларнинг юқори даражалари Лондонда, Глазго ва Бирмингемдаги йўл бўйларида кузатилган.
Тадқиқотчи Др. Ҳанеен Кҳреис бу хулосаларни тақдим этар экан, узоқ муддатли ҳаво ифлосланишига дучор бўлишнинг деменция ривожланишига олиб келиши ҳақида қўшимча далилларни келтирди. У, шунингдек, ҳаво ифлосланишини камайтириш нафақат соғлиқни сақлаш, балки ижтимоий, иқлим ва иқтисодий фойда келтириши мумкинлигини таъкидлади.
Шу билан бирга, тадқиқотда иштирок этганлар асосан оқ ирққа мансуб бўлиб, юқори даромадли мамлакатлардан эди, бу эса келажакдаги тадқиқотларда кўпроқ турли гуруҳларни ўз ичига олиш кераклигини кўрсатади. Др. Исолде Радфорд, Алзҳеимеръс Ресеарч УКнинг сиёсат бўйича раҳбари, бу тадқиқот ҳаво ифлосланишининг деменцияга таъсир қилишига доир далилларнинг ортиб бораётганини тасдиқлади. У, шунингдек, ҳукуматнинг самарали чоралар кўриш зарурлигини таъкидлади.
Тадқиқот натижалари Тҳе Ланcет Планетарй Ҳеалтҳ журналида эълон қилинди ва бу илмий ишлар ҳаво ифлосланишини камайтиришнинг аҳамиятини яна бир бор ёритди.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
