Cambridge universitetidagi Tibbiyot Tadqiqot Kengashining epidemiologiya bo‘limida olib borilgan eng katta ilmiy tadqiqotga ko‘ra, havo ifloslanishi bilan bog‘liq bo‘lgan ayrim omillar demensiyaning rivojlanishiga xavf tug‘diradi. Bu kasallik hozirda dunyo bo‘ylab taxminan 57 million odamga ta’sir qilmoqda va 2050-yilga kelib bu raqam kamida 150 millionga yetishi kutilmoqda.
Tadqiqot 51 ta alohida ilmiy ishning tizimli tahlilini o‘z ichiga olgan. Tadqiqotchilar bir yildan ko‘proq vaqt davomida havo ifloslanishiga duchor bo‘lgan 29 milliondan ortiq ishtirokchining ma'lumotlaridan foydalangan. Tadqiqotda PM2.5 (transport vositalari va energiya manbalaridan chiqqan ifloslantiruvchi moddalar), azot dioksid (fossil yoqilg‘ilarning yoqilishi natijasida hosil bo‘lgan gazlar) va yoqilgan yog‘ochdan kelib chiqqan ifloslanish kabi asosiy ifloslantiruvchi moddalarning demensiya bilan bog‘liq bo‘lishi ko‘rsatildi.
Bu ifloslantiruvchi moddalar nafaqat nafas olish tizimiga ta’sir qilishi, balki yurak kasalliklari va boshqa jiddiy muammolarga ham sabab bo‘ladi. Tadqiqotda, PM2.5 ning har 10 mikrogrammiga bir kub metr havo uchun demensiya xavfi 17% ga oshishini aniqlangan. Shu bilan birga, soot darajalari ham 13% ga ko‘payganini ko‘rsatdi. Ushbu moddalarning yuqori darajalari Londonda, Glazgo va Birmingemdagi yo‘l bo‘ylarida kuzatilgan.
Tadqiqotchi Dr. Haneen Khreis bu xulosalarni taqdim etar ekan, uzoq muddatli havo ifloslanishiga duchor bo‘lishning demensiya rivojlanishiga olib kelishi haqida qo‘shimcha dalillarni keltirdi. U, shuningdek, havo ifloslanishini kamaytirish nafaqat sog‘liqni saqlash, balki ijtimoiy, iqlim va iqtisodiy foyda keltirishi mumkinligini ta'kidladi.
Shu bilan birga, tadqiqotda ishtirok etganlar asosan oq irqqa mansub bo‘lib, yuqori daromadli mamlakatlardan edi, bu esa kelajakdagi tadqiqotlarda ko‘proq turli guruhlarni o‘z ichiga olish kerakligini ko‘rsatadi. Dr. Isolde Radford, Alzheimer’s Research UKning siyosat bo‘yicha rahbari, bu tadqiqot havo ifloslanishining demensiyaga ta’sir qilishiga doir dalillarning ortib borayotganini tasdiqladi. U, shuningdek, hukumatning samarali choralar ko‘rish zarurligini ta'kidladi.
Tadqiqot natijalari The Lancet Planetary Health jurnalida e'lon qilindi va bu ilmiy ishlar havo ifloslanishini kamaytirishning ahamiyatini yana bir bor yoritdi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
