Bu erda Janubiy Afrika va Braziliya prezidentlari, Hindiston bosh vaziri, sammitdagi chiqishini soʻnggi daqiqada bekor qilgan Xitoy raisi va Xalqaro jinoiy sud tomonidan hibsga olish uchun order berilgani sababli Janubiy Afrikaga safarini bekor qilgan Rossiya prezidentining vakili boʻlgan Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov bor edi.
Chiqish qildi, ammo kelmadi
Videoaloqa orqali chiqish qilgan Rossiya prezidenti, Ukrainadagi urush boshlanishi haqidagi oʻz versiyasini yana bir bor takrorladi.
Uning soʻzlariga koʻra, inqirozga ayrim mamlakatlarning mustamlakachilik siyosatini davom ettirayotgani sabab boʻlgan va ularning «dunyo gegemonligini saqlab qolish» istagi 2014 yilda Ukrainada «toʻntarish»ga olib kelgan, shundan soʻng Gʻarb goʻyoki Rossiya javob berishi kerak boʻlgan urushni «boshlagan».
«Rossiya insonlarni oʻz madaniyati, an'analari, tili va kelajagini saqlab qolish uchun kurashda qoʻllab-quvvatlashga qaror qildi», degan Rossiya prezidenti «DXR» va «LXR»ga ishora qilib.
Putin urush deb atashdan qochadigan Rossiyaning Ukrainadagi harakatlari, uning soʻzlariga koʻra, «Gʻarb Donbass aholisiga qarshi boshlagan urushga chek qoʻyish» uchun amalga oshirilgan.
Oʻz chiqishini Gʻarbga qarshi ayblovlar bilan yakunlagan Vladimir Putin BRICS sammiti «xalqaro huquq va BMT nizomi asosidagi dunyo tartibini qoʻllashi» va xalqlarning mustaqil rivojlanish huquqini himoya qilishini eslatib oʻtishga qaror qilgan.
Shuningdek, u BRICS’ning ustuvor vazifasi Rossiya portlarini Fors koʻrfazi va Hind okeanidagi yuk terminallari bilan bogʻlaydigan yangi, ishonchli va xavfsiz transport yoʻllarini yaratish boʻlishi kerakligini aytgan.
Putin ilm-fan, innovatsiyalar, sogʻliqni saqlash, ta'lim va umuman, humanitar aloqalarni rivojlantirish kabi sohalarda ham hamkorlikni kuchaytirish zarurligini ta'kidladi.
U yigʻilganlarga BRICS’ning navbatdagi sammiti 2024 yil oktyabr oyida Rossiyada, aniqrogʻi Qozonda oʻtkazilishi rejalashtirilayotganini xabar qilgan.
Keldi, ammo chiqish qilmadi
Rossiyalik hamkasbidan farqli oʻlaroq, shaxsan Janubiy Afrikaga kelgan va 22 avgust kuni biznes-forumda Hindiston, Braziliya va Janubiy Afrika rahbarlari bilan birga chiqish qilishi kerak boʻlgan Xitoy raisi Si Jinping kutilmaganda bu tadbirni oʻtkazib yubordi.
Uning oldindan tayyorlab qoʻyilgan nutqini Xitoy savdo vaziri Van Ventao oʻqib eshittirdi, unda AQShga mohirona yashirin hujum bor edi. Shuningdek, Si Jinping dunyoni «yangi sovuq urush tubiga tushib ketmaslik»ka chaqirgan.
Sining nutqida rossiyalik hamkasbi bilan kelishmasdan va AQShni toʻgʻridan toʻgʻri tilga olmasdan, «oʻz gegemonligini saqlab qolish gʻoyasiga sodiq bir mamlakat rivojlanayotgan mamlakatlarga zarar etkazish uchun barcha sa'y-harakatlarini amalga oshirmoqda», deya ta'kidlagan.
«Xitoy iqtisodiyoti mustahkam, u ulkan salohiyat va katta hayotiylikka ega. Xitoyning uzoq muddatli oʻsishini qoʻllab-quvvatlovchi fundamental asoslar oʻzgarishsiz qoladi. Xitoy iqtisodiyotining ulkan kemasi toʻlqinlarni kesib oʻtishni va oldinga suzishni davom ettiradi», degan Jinping Xitoy iqtisodiyoti boshdan kechirayotgan muammolar haqidagi savollarni oldindan javob berib.
Si Jinpingning chiqishi bu yil hisobidan uning xorijdagi ilk omma oldidagi chiqishi boʻlar edi. Bungacha Xitoy rahbari 2023 yilda Rossiyaga tashrifi chogʻida atigi ikki kun xorijda boʻlgan edi.
Hindcha pozitiv
Hozircha sammitdagi eng pozitiv chiqish Hindiston bosh vaziri Narendra Modining BRICS’ga a'zo davlatlarni soʻnggi yutuqlar, xususan, Yangi taraqqiyot banki (YaTB) tashkil etilgani bilan tabriklagan nutqi boʻldi.
Aslida, bank ancha oldin yaratilgan, ammo 2022 yilda u Hindiston va qoʻshni Bangladeshdagi rivojlanish loyihalarini moliyalashtirish uchun Dehlida oʻz vakolatxonasini ochishini e'lon qildi.
«Biz moliyaviy xavfsizlik tarmogʻini yaratdik», degan Modi bu borada.
Hindistonning Oy dasturi muvaffaqiyatidan ilhomlangan Modi BRICS mamlakatlarini kosmik texnologiyalar sohasidagi hamkorlik qilishga, xususan, BRICS sun'iy yoʻldosh tarmogʻi va «Kosmik tadqiqotlar konsortsiumi»ni yaratish haqida oʻylashga taklif qildi.
Hindiston bosh vaziri, shuningdek, BRICS mamlakatlarida ta'lim darajasini oshirish, an'anaviy tibbiyot vositalari markaziy bankini yaratish va hatto «katta mushuklar»ni himoya qilish uchun koʻproq sa'y-harakatlarni amalga oshirishga imkon beruvchi texnologiyalarga investitsiyalar kiritish boʻyicha kelishib olishni taklif qilgan. JAR prezidenti Siril Ramafosa «katta mushuklar» borasida hazillashib: «Agar sizga koʻproq gepardlar kerak boʻlsa, siz gepardlar uyiga keldingiz», degan va bu zalda kulgiga sabab boʻlgan.
Modi oʻz chiqishi soʻngida Hindiston tashkilotga yangi mamlakatlarni qabul qilish orqali BRICS’ni kengaytirishni toʻliq qoʻllab-quvvatlashini ma'lum qilgan.
Ramafosa tashkilotga yangi a'zolar qabul qilinishi boʻyicha anons berdi. «Biz BRICS’ga Argentina, Efiopiya, Eron, Saudiya Arabistoni va BAAni rasman taklif etishga qaror qildik. Ularning a'zoligi 2024 yil 1 iyuldan boshlanadi», degan u.
“Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring
