Bashar Asad oilasining boyligi 12 mlrd dollarga yetishi mumkin

^{Foto: Getty Images}
Suriyada Bashar Asad rejimi qulashi bilan prezident oilasining o‘n yillik boshqaruvi davomida yashirgan milliardlab dollarni izlash bo‘yicha global harakat boshlandi. Bu haqda The Wall Street Journal yozmoqda.

Xabarga ko‘ra, bu mablag‘larni topish, ehtimol, murakkab va uzoq muddatli jarayon bo‘ladi. Asadlar oilasi 1970 yilda Hofiz al-Asad hokimiyatga kelganidan beri murakkab investitsiyalar va biznes aktivlari tarmog‘ini shakllantirgan.

"Bashar al-Asadning yaqin qarindoshlari tomonidan sotib olingan mulklar orasida Rossiyadagi ko‘chmas mulklar, Venadagi butik-mehmonxonalar va Dubayda shaxsiy samolyot bor", dedi sobiq Amerika amaldorlari.

Huquq himoyachisi bo‘lgan advokatlar ushbu aktivlarni Suriya xalqiga qaytarish maqsadida kuzatishni rejalashtirmoqda.

"Rejimning aktivlarini xalqaro darajada izlash bo‘ladi. Ularning doimo B rejasi bo‘lgan, shu sababli hozir ular quvg‘inga yaxshi tayyorlanganlar", dedi Oq uyning sobiq amaldori Endryu Teybler.

Bashar Asad 8 dekabr kuni, muxolifat kuchlari Damashqni tez sur’atda egallab, uning 24 yillik hokimiyatiga chek qo‘ygan paytda Suriyani tark etdi. Otasi singari u ham qarindoshlarini aktivlarni chet elda yashirishga faol jalb qilgan. Oilaning aniq boylik miqdori noma’lum.

AQSH davlat departamentining 2022 yilgi hisobotiga ko‘ra, Asad bilan bog‘liq aktivlar 1 milliard dollardan 12 milliard dollargacha yetishi mumkin.

"Boylik monopoliyalar va noqonuniy savdo, xususan, giyohvand moddalarning noqonuniy savdosi orqali olingan, mablag‘larning bir qismi xalqaro huquqqa mos kelmaydigan yurisdiksiyalarga reinvestitsiya qilingan", deyiladi xabarda.

Ayni paytda 2011 yilda boshlangan fuqarolar urushidan aziyat chekkan suriyaliklar qashshoqlikka tushib qolgan. Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, 2022 yilga kelib aholining qariyb 70 foizi qashshoqlik chegarasida yashagan.

Rejimning asosiy shaxslari orasida Basharning rafiqasi Asma al-Asad ajralib turadi, u JPMorgan'da sobiq bankir bo‘lib, oilaning moliyaviy operatsiyalari bilan faol shug‘ullangan.

"Hukmron oila jinoiy zo‘ravonlik bo‘yicha ham, moliyaviy jinoyatlar bo‘yicha ham xuddi shunday mutaxassis edi", dedi advokat Tobi Kedman.

Aktivlarni muzlatish harakatlari allaqachon boshlangan. Xususan, 2019 yilda Parij sudi Bashar al-Asadning amakisi Rifatga tegishli bo‘lgan davlat mablag‘larini yuvish orqali qo‘lga kiritilgan 90 million yevrolik mulkni bloklab qo‘ydi. Biroq Dubay yoki Rossiya kabi soliq bandargohlaridan aktivlarni qaytarish ancha murakkab vazifa sanaladi.

Asad sulolasining boyliklari o‘n yilliklar davomida to‘plangan. Maslahatchilar va tadqiqot tashkilotlari ma’lumotiga ko‘ra, oila ko‘chmas mulk, mehmonxonalar va hatto Argentinadagi choy plantatsiyalariga sarmoya kiritgan. Ko‘pgina aktivlar soxta kompaniyalar orqali boshqarilgan, bu esa ularni kuzatishni qiyinlashtiradi.

2020 yilda Bashar Asad va uning amakivachchasi, rejimning bosh moliyachisi Rami Mahluf o‘rtasidagi munosabatlar keskinlashdi. Mahluf yirik aktivlarni nazorat qilishdan chetlashtirildi, uning o‘g‘illari esa Dubaydagi hashamatli tungi klublarning suratlarini e’lon qilib, dabdabali hayot kechirishni davom ettirdi.

Sanksiyalar va xalqaro tekshiruvlarga qaramay, Asad oilasining ko‘plab a’zolari qo‘l yetmas bo‘lib qolmoqda va ularning aniq joylashuvi noma’lum. Asma al-Asad Mahlufni chetlatgandan so‘ng, rejimning muhim aktivlarini, jumladan, yirik telekommunikatsiya operatorini boshqarishni o‘z qo‘liga oldi.

"Biz Suriya xalqiga pulni qaytarishimiz kerak", dedi inson huquqlari bo‘yicha advokat Uilyam Burdon.

Ba’zi suriyaliklar allaqachon Asadlarning mulklarini, shu jumladan, hashamatli avtomobillar va san’at asarlari joylashgan garajlarni talon-toroj qilib, ishni o‘z qo‘llariga olgan. “Zamin” yangiliklarini “Instagram”da kuzatib boring