Afrika ikkiga boʻlinayotgani haqida: geologiyaning buyuk yangiligi

^{Keniyada 2018 yilda hosil boʻlgan yoriq.
Foto: Getty Images}
Afrika qit'asida shunday geologik jarayon yuz bermoqdaki, bu nafaqat mintaqa, balki butun sayyora uchun katta ahamiyatga ega. Ushbu qit'a 3,200 kilometrdan uzunroq yoriq tufayli ikkiga boʻlinish arafasida.

Hodisa sabablari: tektonik plitalarning harakati

Tektonik plitalar harakati Er tarixida koʻplab tabiiy oʻzgarishlarni keltirgan. Afrikadagi mazkur jarayon 2005 yilda boshlangan. Efiopiya choʻlida 50 kilometrlik yoriq paydo boʻldi. Keyingi alomat 2018 yilda Keniyada qayd etildi, u erda yoriq 15 metr chuqurlikda, 20 metr kenglikda va bir necha kilometr uzunlikda boʻldi.

Afrika plitasi boʻlinib, yangi tektonik birlik – Somali plitasi vujudga kelmoqda. Afrika plitasining sharq tomonidagi bu jarayon ilmiy tahlillarga koʻra, 30 million yil oldin boshlangan.

^{Foto: Bild}
Yoriqning kengayishi va uning oqibatlari

Yoriq yildan-yilga kengayib bormoqda. Har yili u 0,8–2,5 santimetrga kengaymoqda. Geologlarning fikriga koʻra, bu jarayon koʻplab insoniy hayot va tabiat uchun jiddiy oʻzgarishlarga olib kelishi mumkin:

• Somali, Efiopiya, Tanzaniya va Keniyaning yarmi kelajakda Afrika qit'asidan ajralib, ulkan orolga aylanadi.
  
• Dengizga chiqish yoʻliga ega boʻlmagan Zambiya va Uganda yangi okean boʻyidagi davlatlarga aylanishi mumkin.
  

Tezlashuv jarayoni: er silkinishlari roli

Tektonik plitalar harakati tabiiy jarayon boʻlsa-da, er silkinishlari bu jarayonni tezlashtirib yuborishi mumkin. Yoriqning kengayishi nafaqat geologik, balki insoniy hayot uchun ham katta ta'sir koʻrsatadi.

Ilmiy ahamiyat va kelajak taxminlari

Olimlarning fikricha, Afrikadagi mazkur jarayon nafaqat geologik nuqtai nazardan, balki insoniyat tarixida ham ahamiyatli boʻladi. Bu jarayon yangi geografik hududlarning paydo boʻlishiga, tabiiy resurslarning qayta taqsimlanishiga va dengiz ekotizimlarining oʻzgarishiga olib keladi.

Qisqacha aytganda, Afrikadagi yoriq jarayoni butun Er yuzida katta ahamiyatga ega. Bu hodisa qit'alar harakatining yana bir aniq dalilidir. Shuningdek, geologiyaning qanday qilib insoniyat kelajagini shakllantirishini ham koʻrsatadi. “Zamin” yangiliklarini “Vkontakti”da kuzatib boring