Yurak yetishmovchiligi qanday kasallik?

Yurak mushaklari kerakli miqdordagi qonni quyish uchun zarur bo‘lgan energiyani ishlab chiqara olmay qolishi yurak yetishmovchiligi kasalligi hisoblanadi. U keng tarqalgan yurak qon-tomir xastaliklaridan biri.

Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, yurak yetishmovchiligi kasalligiga chalinish xavfi ayollarga nisbatan erkaklarda bir yarim barobar ortiq ekan. Xo‘sh, ushbu kasallikning turlari, belgillari, davolash usullari qanday? Shu kabi savollarga Milliy tibbiyot markazi kardiologi, oliy toifali vrach Oybek Abduholiqov javob beradi.

— Yurak chap qorinchasidan kislorodga boy qon tanadan organlarga pompalanadi hamda ularni kislorod va oziq moddalar bilan ta’minlaydi. Organlarga yetkazib berilgandan so‘ng, kislorod miqdori past bo‘lgan qon tanadan yurakning o‘ng tomoniga, u yerdan o‘pkaga yetkazilgan joyga qaytadi. O‘pkada qon kislorod bilan boyitiladi, shunda u yana chap qorincha orqali butun tanaga quyilishi mumkin.

Yurak yetishmovchiligida yurakning nasos funksiyasi zaiflashadi. Odatda, yurakning o‘ng tomoni (o‘ng tomonlama yurak yetishmovchiligi) yoki yurakning chap tomoni (chap tomonlama yurak yetishmovchiligi) ta’sirlanadi.

Progressiv yurak yetishmovchiligida yurakning ikkala tomoni ta’sirlanishi (global yurak yetishmovchiligi) ham kuzatilishi mumkin.

Kasallikning qanday kechishi yurakning qaysi qismida yuzaga kelganiga qarab, chap tomonlama, o‘ng tomonlama, global, sistolik, diastolik, surunkali o‘tkir yurak yetishmovchiligi kabi turlarga bo‘linadi.

— Yurak yetishmovchiligiga sabab bo‘luvchi omillar qaysilar?

— Yurak yetishmovchiligi bir qator kasalliklarning salbiy oqibatlari sabab yuzaga kelishi mumkin. Xususan, surunkali yurak yetishmovchiligining eng keng tarqalgan sababi bu — koronar arteriya kasalligi hisoblanadi. Bu kasallik koronar tomirlarning (koronar arteriyalar) torayishi natijasida paydo bo‘ladi.

Shuningdek, yuqori qon bosimi (gipertoniya) odamlarning deyarli 20 foizida yurak yetishmovchiligini yuzaga keltiradi. Yuqori qon bosimi yurak ishini doimo qiyinlashtiradi. Yurak uzoq vaqt davomida qo‘shimcha stress ostida ishlay olmaydi va shuning uchun tanazzulga uchraydi.

Yurak urishi tezligi pasayishi bradikardiya yoki aksincha uning tez urishi taxikardiya ham yurak yetishmovchiligini yuzaga keltirishi mumkin. Bundan tashqari, irsiy kasalliklar, homiladorlik, autoimmun kasalliklari, alkogol, giyohvandlik yoki dorilar, qalqonsimon bezning haddan tashqari faolligi va metabolik kasalliklar (qandli diabet) ham yurak yetishmovchiligiga sabab bo‘ladi.

— Kasallikning asosiy belgilari qaysilar?

— Yurak yetishmovchiligining har bir turi turli xil alomatlarga ega va alomatlar intensivligi bilan farq qilishi mumkin. Biroq, yurak yetishmovchiligining asosiy alomati jismoniy mashqlar paytida yoki dam olish paytida nafas olishning qiyinlashishidir. Ogohlantirish belgilariga esa yengil kuch sarflanganda terlash, tekis yotish mumkin imkonsiz bo‘lib qolishi, ko‘krakda siqilish paydo bo‘lishi yoki oyoqlar shishishi kiradi. Ushbu belgilarni o‘zingizda sezsangiz, tezda oilaviy shifokoringiz yoki kardiolog mutaxassisga murojaat qilishingizni so‘raymiz.

“Zamin” yangiliklarini “Instagram”da kuzatib boring