Украина дунёнинг энг йирик қурол импортчисига айланди, Россия экспорти кескин камайди

Украина 2020-2024 йилларда дунёнинг энг йирик қурол импортчисига айланди. Бу давр мобайнида мамлакатнинг қурол-яроғ харидлари 2015-2019 йилларга нисбатан деярли 100 баробар ошди. Бу ҳақда Стокгольм Халқаро Тинчлик Тадқиқот Институти (SIPRI) ҳисоботида маълум қилинди.

АҚШ Украинага асосий қурол етказиб берувчи давлатга айланди

Ҳисоботда таъкидланишича, АҚШ Украинага етказиб берилган қуролларнинг 45% ини таъминлаган. Германия (12%) ва Польша (11%) эса иккинчи ва учинчи ўринларни эгаллаган. 2022 йилда Россия Украинага бостириб кирганидан сўнг камида 35 давлат Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатган.

Бундан ташқари, НАТО давлатларига қурол етказиб бериш ҳажми ҳам кескин ошган. 2020-2024 йилларда альянс аъзоларининг қурол импорти аввалги беш йиллик даврга нисбатан 105% га ошди. АҚШ қурол экспортининг энг катта қисми Европага (35%) йўналтирилди, Яқин Шарқ эса 33% улуш билан иккинчи ўринга тушиб қолди. Америка ҳарбий саноат корхоналарининг энг йирик мижози Саудия Арабистони бўлиб, мамлакат Америка қурол-яроғи экспортининг 12% ини ташкил этди.

Россия қурол экспорти 64% га камайди

SIPRI маълумотларига кўра, Россия қурол савдосида жиддий муаммоларга дуч келмоқда. 2020-2024 йилларда Москва қурол экспорт ҳажмини 64% га қисқартирган. Бу ҳолат аллақачон 2020-2021 йилларда бошланган эди, 2022 йилдаги санкциялар эса Россиянинг қурол бозоридаги мавқеини янада заифлаштирди.

Россия қурол экспортининг энг йирик мижозлари Ҳиндистон ва Хитой рус қуролларига боғлиқлигини камайтиришга интилмоқда. Ҳиндистон Франция ва АҚШ каби давлатлар билан ҳамкорликни кучайтирмоқда, Хитой эса ўз ички қурол-аслаҳа саноатини ривожлантиришга эътибор қаратаётгани сабабли Россияга бўлган эҳтиёжини камайтирмоқда. Шу боис Москва Африканинг камбағал давлатларига чегирмалар таклиф қилиш орқали ўз таъсир доирасини сақлаб қолишга ҳаракат қилмоқда.

Франция дунёнинг иккинчи йирик қурол экспортчисига айланди

Дунёдаги иккинчи йирик қурол экспортчиси сифатида Франция тан олинган бўлиб, у жаҳон бозоридаги улушининг 9,6% ини эгаллади. Кейинги ўринларни Россия (7,8%), Германия (5,6%), Хитой (5,9%) ва Италия (4,8%) эгаллади.

SIPRI ҳисоботига кўра, АҚШ бу даврда дунё бўйлаб 107 та давлатга қурол етказиб берган. Америка экспорти 21% га ошиб, жаҳон бозоридаги улуши 35% дан 43% га етди. Бу эса уни қурол савдосида мутлақ етакчига айлантирди.

Шу билан бирга, Россия 2020-2024 йилларда атиги 33 давлатга қурол сотган. Россия экспортининг учдан икки қисми Ҳиндистон (38%), Хитой (17%) ва Қозоғистон (11%) га йўналтирилган. Бир замонлар дунё қурол бозорининг энг йирик ўйинчиларидан бири бўлган Москва бугунги кунда саноат имкониятларини тиклаш учун жиддий муаммоларга дуч келмоқда. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг