2025 йилнинг январь–сентябр ойлари мамлакат ички валюта майдонида жуда фаол, ҳатто кутилганидан ҳам ҳаракатли давр бўлди. Марказий банк эълон қилган таҳлилга кўра, хорижий валютага бўлган ҳам талаб, ҳам таклиф бир вақтнинг ўзида ошди, бу эса бозордаги умумий динамикани янада жонлантирди.
Ҳисобот даврида валюта харидига бўлган эҳтиёж 48,4 миллиард долларгача кўтарилди, бу ўтган йилга нисбатан 24 фоиз ўсиш демак. Таклиф томони ҳам ортда қолгани йўқ — Марказий банкнинг тўғридан-тўғри операцияларини ҳисобга олмаган ҳолда бозорга 41,2 миллиард долларлик валюта кирди. Бу ҳам 2024 йилга нисбатан 26 фоизга кўп ўсишни англатади.
Шу билан бирга, Марказий банк томонидан монетар олтин доирасида амалга оширилаётган стерилизация операциялари орқали бозордаги валюта захираси қўшимча таъминлаб турилди. Бу — ички бозорда кескин тебранишларнинг олдини олишда муҳим омил бўлди.
Юридик шахсларда талаб ва таклиф мутаносиб ошди
Корхоналар томонидан чет эл валютасига бўлган талаб 10 ойда 24 фоизга ошган бўлса, улар томонидан валюта таклифи 38 фоизга кўпаяди. Экспортдан тушган валюта тушумлари 18 фоиз ўсиб, 14,5 миллиард долларни ташкил этди. Бу маблағларнинг ярмидан кўпи — 8,1 миллиард доллари ички бозорда сотилди.
Шунингдек, банклар хорижий кредитлар ҳисобидан 7,3 миллиард долларлик валюта сотди — бу ўтган йилдан 63 фоиз кўп. Корхоналар томонидан сотиб олинган валюта асосан қуйидаги йўналишларга сарфланди:
51 фоиз — ускуналар, хомашё ва техник маҳсулотлар импорти
27 фоиз — ташқи кредитларни қайтариш
17 фоиз — истеъмол товарлари ва дори-дармон
2 фоиз — хорижий инвесторлар дивидендлари
3 фоиз — бошқа мақсадлар
Жисмоний шахслар валюта айирбошлашда рекорд кўрсаткич қайд этди
Аҳоли томонидан банкларга сотилган валюта ҳажми 17,4 миллиард долларга етди. Бу — ўтган йилдагидан 1,3 баробар кўп.
Шунингдек, аҳоли валюта сотиб олишни ҳам фаол давом эттирди: жами 9,6 миллиард долларлик валюта харид қилинди.
Энг қизиғи — аҳоли сотган валюта миқдори унга бўлган талабдан 7,8 миллиард долларга ортиқ бўлди. Бу кўрсаткич ўтган йилга нисбатан қарийб бир ярим баробар кўп.
Бу албатта халқаро пул ўтказмалари таъсирига боғлиқ. Бу йўналиш орқали мамлакатга 15,8 миллиард доллар келиб тушди — бир йилда 25 фоиз ўсиш. Чиқиб кетган маблағлар эса 2,2 миллиард доллар бўлиб, ўтган йилдагидан 147 миллион долларға кам.
Миллий валюта курси мустаҳкамланишда давом этди
Январь–октябр ойлари ичида миллий валюта 7 фоизга қиймат оширди. Бу тенденция бир неча омиллар таъсирида шаклланган:
экспортдан тушумлар ошиши
хорижий кредитлар оқимининг кучайиши
пул ўтказмалари ҳажмининг ўсиши
импортнинг барқарорлашуви
инвестиция динамикасининг яхшиланиши
Марказий банк изоҳида таъкидланишича, бу омиллар валюта бозоридаги мутаносибликни сақлаб туриб, миллий валюта мустаҳкамланишига хизмат қилган.
Якуний хулоса қилиб айтганда, 2025 йилнинг дастлабки 9–10 ойи валюта бозори учун ижобий тенденциялар билан кечди. Талаб ва таклиф ўртасидаги мутаносиб ўсиш, аҳоли томонидан ўсиб бораётган валюта кирими ва экспортдан тушумларнинг кўпайиши бозорда барқарор вазиятни таъминлади.
Бу жараёнлар, албатта, келгуси ойларда ҳам иқтисодий барқарорликни сақлашда муҳим рол ўйнайди.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
