17:02 / 06.06.2020
2 567

Ўзбекистон вирус тарқалишининг энг ёмон сценарийсига ҳам тайёрми?

Ўзбекистон вирус тарқалишининг энг ёмон сценарийсига ҳам тайёрми?
Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Санитария-эпидемиология назорати давлат инспекцияси бошлиғи Нурмат Отабеков Kun.uz таҳририятида бўлиб, мамлакатдаги эпидемиологик вазият юзасидан қатор саволларга [leech=https://zamin.uz/index.php?do=go&url=aHR0cHM6Ly9rdW4udXovbmV3cy8yMDIwLzA2LzA2L296YmVraXN0b24tdmlydXMtdGFycWFsaXNoaW5pbmctZW5nLXlvbW9uLXNzZW5hcml5c2lnYS1oYW0tdGF5eW9ybWktbnVybWF0LW90YWJla292LWJpbGFuLXN1aGJhdA%3D%3D]жавоб берди[/leech].

– Касалликнинг иккинчи тўлқини ёйилишига сабаб нима? Четдан олиб келинаётган фуқаролар ҳаммаси карантинга олинаётган бўлса, касаллик чиқишига, кўпайишига нима сабаб бўлмоқда?
– Дастлабки ҳолат бизда 15 март куни аниқланди. Лекин шундан бирор бир кун бўлгани йўқки, касаллик аниқланмаган бўлса.
Эпидемик жараён ишлаши керак. Эпидемик жараён нима? Бу – касаллик манбайининг борлиги, юқиш йўлининг борлиги ва юқтириб олувчи шахснинг борлиги. Мана шу учала бўғимнинг бирортаси бўлмайдиган бўлса, касаллик ҳам бўлмайди, бир одамдан иккинчи одамга юқмайди.

Биз касаллик дастлаб аниқланган кундан то бугунга қадар касалланиш кўрсаткичини камайтиришга эришдик, лекин эпидемик жараённи бузиб ташлай олмадик. Шунинг учун мен шу пайтгача жуда кўп тилга олинаётган касалликнинг иккинчи тўлқини деган фикрга унчалик қўшилгим келмаяпти. Негаки биз ҳали биринчи тўлқинни узиб юбормадик. Ҳали биринчи тўлқиннинг ҳаракатланувчи кучи бор. Ё манба бор, ё юқиш йўли бор, ё юқтириб олувчилар бор.

– Бизда аҳоли орасида касаллик ўчоғи пайдо бўлди, деб айта оламизми?
– Aлбатта, айта оламиз. Негаки, кейинги 10 кун ичида аҳоли орасида касаллик қайд этиляпти. Карантинда бўлаётганлар, чартер рейсларда олиб келинганлар орасида кўплаб қайд этиляпти, лекин оддий аҳоли орасида ҳам касаллик қайд этиляпти.

Савол бўлиши мумкин: Нега? Aхир биз четдан келганларни ҳаммасини карантинга олган бўлсак, касаллик манбайини жиловлаб қўйган бўлсак, аҳолининг ичида қаердан келди?

Биз биринчи беморни 15 мартда аниқладик. Лекин 14, 13 ёки 10 мартда қанча одам касаллик билан кириб келганини биз билмаймиз.
Ўша биринчи беморни аниқлаган пайтимизда ҳам атрофимизда беморлар бор эди. Буни биз инкор қилишга ҳаққимиз йўқ.

Карантин, чеклов тадбирларини кучайтирдик. Камида 50 кун жуда қаттиқ карантин тадбирлари жорий қилинди. Бу тадбирлар 15 мартдан 10 майгача жуда яхши ушланди. Назаримда, биз ўша даврда касалликка чалинган, аммо белгилари тўлиқ намоён бўлмаган ёки касаллик енгил кечаётган одамни ҳам уйида ушладик, кўчага чиққани йўл қўймадик. Демак, биз касаллик ўчоғини уйимизда жиловлаб турдик.

10 майдан кейин карантин бирмунча юмшаши аҳолининг катта тезликдаги фаоллигига сабаб бўлди. Ҳаддан ортиқ фаоллик, мулоқотларнинг ортиб кетгани натижасида биз вақтинчалик уйда қамаб турган касаллик ўчоғи кўчага чиқиб кетди. Шунинг учун ҳам касалликка чалинганлар аҳоли орасида қайд этиляпти.

– Ҳаммани узоқ вақт уйда ушлаб ўтириб бўлмайди. Ҳамма ҳам яхши моддий имкониятга эга эмас. Шу касаллик билан бирга яшашга ўрганимиз керак...
– Мен анчадан бери бир фикрни ўйлаб юрибман. Дунё статистикаси, ҳар куни қайд этилаётган беморлар сонидан келиб чиқиб, шундай фикрдаманки, умумий касалланганлар сони 10 миллиондан ортганда ҳам биз ҳали пандемияни енгган бўлмаймиз.
Биз мана шу касаллик авж олган муҳитда яшашга, ҳатто вирус билан қўшничилик қилишга, шундай шароитда ўзимизни соғлом сақлаб қолишга ўрганишимиз керак бўлади.

– Хабарингиз бўлса керак, 25 май куни Избоскан туманида оммавий тадбир ўтказилди. Нима учун тадбир ташкилотчилари жазоланмади? Ёки қонунлар мансабдорларга келганда ишламайдими?
– Aндижон вилоятининг Избоскан туманида «Саломатлик учун беш минг қадам» деган тадбир уюштирилган. Эшитишимга қараганда, бу тадбир яна бир туманда бўлган. Бу тадбир бўйича тегишли муносабат билдирилди.
Биринчидан, менимча, тадбир ташкилотчилари карантин бир мунча юмшатилганини бекор қилинди даражасида қабул қилган бўлса керак.

Ташкилотчилар қандай жазо олганидан хабарим йўқ. Бунинг учун албатта қандайдир чора кўрилган бўлиши керак, мен бунга аниқлик киритишга ҳаракат қиламан. Тадбир ўтказилгани заҳоти кескин муҳокамага сабаб бўлди, натижада тадбир ташкилотчилари масъулиятни ҳис қилган ҳолда қайтиб бу каби ташаббуслар билан чиқмасликни ўзларига мақсад қилиб олди.

Бу – бошқа пайтда ўтказилса, аҳоли томонидан илиқ кутиб олинадиган тадбирлар сирасига кирарди. Лекин айнан коронавирус авж олиб турган пайтда бу каби тадбирларнинг тадбир этилиши, албатта, кескин қораланади. Бунга зинҳор йўл қўйиш керак эмас.

– Коронавирусга чалинганлар нега шаҳар ва туманлар кесимида очиқланмаяпти? Масалан, бу вилоятда бугун шунча янги ҳолат аниқланди, дейиляпти холос. Касаллар қайси туман, қайси маҳалла, қайси кўчадан чиққанини эълон қилиш фойдали эмасми?
– Тўғри, фойдали. Мен буни инкор қилмайман.
[Аввалига] иккита институт мисолида гапирдик – Вирусология илмий текшириш институти ҳамда Эпидемиология, микробиология ва юқумли касалликлар институтидаги беморлар ҳақида гапирдик. Кейинг унга Тошкент тиббиёт академиясининг кўп тармоқли клиникаси қўшилди.

Кейинчалик биз бу йўсиндаги аҳолига ахборот етказиш шаклидан воз кечдик ва ҳудудларни жамлаган ҳолда аҳолига етказишга ўтдик. Лекин айтган фикрингиз кейинги пайтларда амалиётимизда қўлланиляпти. Масалан, бугун ҳам эрталаб кетди, охирги аниқланган 36 беморнинг 3 нафари аҳоли орасида аниқланган. Улар Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида, деган ахборот кетди (суҳбат 4 июнь куни ёзиб олинган – таҳр.).

Куни кеча эса Яшнобод туманида, ундан олдин Юнусобод туманида, ундан олдин «Ўрикзор»да аҳоли орасида касаллик қайд этилгани тўғрисида ахборот етказдик. Куни кеча брифингда савол келиб тушган пайтда дўкончи қайси дўконда, Юнусободнинг қайси даҳасида яшаши ҳақида ҳам саволлар келиб тушган эди.

Демак, аҳолимиз ҳушёр, сергак бўлиши учун бу маълумотларни етказиш мақсадга мувофиқ бўлади.

– 30 май куни «яшил», «сариқ» ва «қизил» ҳудудлар рўйхати эълон қилинган эди. Айтинг-чи, бир неча кун олдин коронавирус чиққан Шофиркон ва Избоскан туманлари нега «яшил» тоифага киритилди?
– Ҳудудларни «яшил», «сариқ», «қизил» тоифаларга ажратиб чиқиш – агентликнинг вазифаси (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги назарда тутилмоқда – таҳр.). Бу вазифа агентликка юклатилган.

Агентлик касалланиш кўрсаткичларини таҳлил қилган ҳолда ҳудудларни «яшил», «сариқ», «қизил» ҳудудларга тақсимлаб чиқади. Лекин Республика комиссияси қарори ҳар куни чиқмайди. Баъзан ҳудуд эълон қилингани билан, у ҳудуд Республика комиссияси баённомасида ҳали аниқ ўз аксини топмаган бўлиши мумкин. Лекин битта вилоят ҳудудида, масалан, Бухоро вилоятининг ўша икки туманида бевосита касаллик аниқлангач, бир кундан кейин ҳудуд ранги ўзгармаган ҳолда қолгани – ҳудуднинг ранги ўзгармасдан қолиши нуқтайи назаридан эмас, ҳали расман Республика комиссияси баённомасига бу ҳудуд «қизил» деб киритиб улгурилмагани билан боғлиқ бўлиши мумкин.

– Навоий вилоятида 5та касаллик ўчоғи бор, деб эълон қилинди. Лекин 30 май куни фақат Зарафшон шаҳри «қизил» тоифага киритилди. Буни қандай изоҳлаш мумкин?
– Навоий вилоятида бешта ҳудудда касаллик қайд этилгани аниқ. Мана шу ҳудудларда бир-бирига боғлиқ ҳолатда касаллик қайд этилган. Касаллик қайд этилган ҳудудларни албатта «қизил» тоифага киритиш керак.

Мен, умуман олганда, ҳудудларни ранг асосида тоифалашни аниқ бир вазиятда аниқ бир ҳудуд ҳақида тасаввурга эга бўлиш учун фойдаланиладиган мезон деб ҳисоблаган бўлардим. Негаки бу рангларнинг ҳеч қанақа аҳамияти йўқ, энг асосийси биз қисқа вақт ичида конкрет ҳудуддаги ҳақиқий вазиятни илғаб олишимиз учун ишлатиладиган символик ҳолат сифатида қараш керак. Лекин вилоят ҳудудида битта бўлса ҳам касаллик ўчоғи борми, демак ўша вилоят сергакликни йўқотмаслиги керак.

– Ўзбекистон энг ёмон сценарийга ҳам тайёрми?
– Ўзбекистон Республикаси ҳозиргидан оғир сценарийга ҳам тайёр. Нега бундай деяпман? Ҳозир Ўзбекистонда касалланиш кўрсаткичи ҳар юз минг аҳолига 11 нафарни ташкил қилади.

– Ҳозирда турли ҳудудларда аҳоли орасида коронавирусга чалиниш ҳолатлари аниқланяпти. Назаримда, касаллик юқиш занжири йўқотилгандек.
– Минг афсуски, баъзи ҳолатларда касаллик манбайини топа олмаяпмиз.
Дейлик, мана «Ўрикзор»да касалликка чалинган одам аниқланди. Ундан Юнусободдаги дўкондаги одамга касаллик юқди. Лекин «Ўрикзор»даги одамга касаллик қаердан юққан?

Одамлар ким билан мулоқотда бўлган бўлса, ҳаммасини карантинга олиб, текшириш ишларини амалга оширяпмиз. Лекин Ўзбекистонда ҳаммаси бўлиб 15-16та ҳолатда конкрет шахсга касаллик айнан қаердан юққанини аниқлаш имконияти бўлмаган.

Қамраб олган аҳолимиз ичида соғлом одамлар қанча кўп бўлса бўлсин, лекин энг асосийси биз ўша орқали асосий манбага чиқиш имкониятимиз борлигини унутмаслигимиз керак.

– Демак, кўчадаги ҳар қандай кишида коронавирус бўлиши мумкин?
– Буни инкор қилишга ҳаққимиз йўқ. Ҳар биримиз кўчага чиқиш орқали ўзимизни хавф остига қўямиз. Негаки биз кўришган, биз мулоқотда бўлган, ёнимизда турган одамда касаллик бор бўлиши мумкин.

Бизда касаллик кимдан юққани аниқланмаган ҳолатлар борми, демак, бу хавотир борлигини унутмаслигимиз керак.

Раҳматилла Исроилов суҳбатлашди

arenda kvartira tashkent


Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми?
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босинг
Янгиликлар » Жамият » Ўзбекистон вирус тарқалишининг энг ёмон сценарийсига ҳам тайёрми?