Соңғы жиырма жыл ішінде кітап оқуғa қызығушылықтың күрт төмендеуі халықаралық ғалымдарды елеулі алаңдауға салуда. АҚШ халқы арасында тұрақты түрде кітап, журнал немесе электрондық басылымдарды оқуғa арналғандардың саны екі есе дерлік қысқарған. Бұл туралы қорытынды “iScience” журналында жарияланған соңғы зерттеуде көрсетілді.
Зерттеушілер АҚШ Халық санағын жүргізу бюросы өткізген кең көлемді уақыт бөлу сауалнамаларын талдады. 2003–2023 жылдар аралығында өткізілген бұл сауалнамаларға 15 жастан үлкен 236 мыңнан астам жауапкер қатысқан. Нәтижелерге қарағанда, 2000-жылдардың басында сауалнама қатысушыларының 27 пайыз шамасы күн сайын кітап немесе басылым оқуға уақыт бөлсе, 2023 жылы бұл көрсеткіш небәрі 16 пайызды құрады.
Флорида университетінің ғалымы Джилл Сонке бұл жағдай бойынша пікір білдіріп, былай деді:
“Бұл уақытша өзгеріс емес, жыл сайын шамамен 3 пайызға тұрақты төмендеу үрдісі”.
Сонымен қатар, оқудан бас тартпағандар бұған бұрынғыдан көбірек уақыт арнайтыны да байқалды. Орташа көрсеткіш 20 жыл бұрын күніне 1 сағат 23 минут болса, бүгінгі таңда ол 1 сағат 37 минутты құрайды. Ғалымдар бұл үрдісті “қатталу” деп атайды: халықтың бір бөлігі кітапқа әлдеқайда көп берілуде, ал бір бөлігі мүлдем оқудан бас тартқан.
Мамандыр кітап оқуға қызығушылықтың төмендеуін цифрлық ойын-сауықтардың көбеюі, кітапханаларға кіру мүмкіндігінің шектелуі, сондай-ақ экономикалық қиындықтар мен әлеуметтік факторлар себепті бос уақыттың азаюымен түсіндіреді.
Ғалымдар атап өткендей, кітап оқу — бұл тек рухани және мәдени құндылық қана емес, адамның денсаулығы үшін маңызды фактор болып табылады. Кітап оқу когнитивтік қабілеттерді дамытады, күйзеліс деңгейін төмендетеді және тіпті ұзақ өмір сүруге ықпал етеді.
Лондон университет колледжінің профессоры Дейзи Фанкюр да мәселе бойынша пікір айтып, былай қорытындылады:
“Осындай қарапайым және баршаға қолжетімді іс-әрекеттің жоғалуы – қоғам үшін өзекті дабыл”.
