Салық органдары тағы бір таңқаларлық жағдайды анықтады — құжаттарда 1 килограмм ет пен 1 килограмм қиярдың әрқайсысы 10 миллион сумнан «сатылған» деп көрсетілген компания қызметі әшкереленді, деп хабарлады Soliq.uz.
Мәліметтерге қарағанда, «Граф» ЖШС (атауы өзгертілген) 2023 жылдың наурыз айында көтерме саудамен айналысу мақсатында құрылған. Компанияның жарғылық қоры небәрі 10 миллион сумды құраған. Ұзақ уақыт бойы ешқандай қызмет атқармаған бұл фирма 2025 жылдың 6–10 қазан күндері аралығында кенеттен белсенділік танытып, жұмыс күші, мүлкі немесе көлік құралдары жоқ бола тұра, орасан зор сомада операциялар жүргізген.
Анықталғандай, «Граф» ЖШС жалпы құны 38,5 миллиард сум болатын түрлі тауарлар мен көлік және логистика қызметтері бойынша электрондық шот-фактуралар (ЭШФ) рәсімдеген. Бұл құжаттар бойынша қосылған құн салығының (ҚҚС) мөлшері 4,1 миллиард сумға жеткен.
Ең қызығы, бұл шот-фактураларда кейбір тауарлар мүлде негізсіз және шынайы өмірге сай келмейтін бағалармен көрсетілген. Мысалы, 1 килограмм ет — 10 миллион сум, 1 килограмм қияр — 10 миллион сум, тіпті бір дана изолента немесе подшипник те дәл осындай бағамен бағаланған.
Мамандардың айтуынша, мұндай жағдайлар көбінесе «қағаз жүзіндегі қызметке» тән — яғни есеп-қисап тек құжат жүзінде жүргізіліп, іс жүзінде тауар немесе қызмет көрсетілмейді. Мұндай жолмен салықтан жалтару немесе басқа компанияларға «жәрдемдесу» көзделуі мүмкін.
Қазіргі уақытта бұл жағдай бойынша тексеру жұмыстары жүргізілуде. Салық комитеті әзірге нақты шаралар қабылданбағанын мәлімдеді, бірақ сараптама нәтижелері бойынша қылмыстық іс қозғалу ықтималдығы бар.
Қаржы саласы сарапшыларының пікірінше, мұндай жалған шот-фактуралар мемлекеттік бюджетке үлкен зиян келтіреді. Олар азаматтар төлейтін салықтар есебінен мемлекеттің әлеуметтік және экономикалық жобалары қаржыландырылатынын еске салып, әрбір осындай жағдаймен қатаң күресудің қажеттігін атап өтеді.
Соңғы жылдары салық органдары электрондық шот-фактура жүйесін жетілдіріп, автоматты бақылау арқылы күмәнді операцияларды анықтауды күшейтіп келеді. Мақсат — ашық экономикалық орта құру және «қағаз жүзіндегі фирмалар» арқылы мемлекеттік қаржыны теріс пайдалану жағдайларына тоқтау салу.
Қоғамда үлкен қызығушылық тудырған бұл жағдай тағы да көрсетіп берді: сандар артындағы «жалаң қағазбастылық» тек экономиканы ғана емес, қоғам сенімін де шайқалтуы мүмкін. Сондықтан мамандар салық тәртібін күшейтіп, әрбір шот-фактура артында нақты қызметтің болуын талап ету қажет екенін баса айтады.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
