Kavkazda yangi sahifa: Ozarboyjon va Armaniston rahbarlari muzokaralarida tarixiy yaqinlashuv

Abu-Dabida bo‘lib o‘tgan Ozarboyjon va Armaniston yetakchilari o‘rtasidagi to‘g‘ridan to‘g‘ri uchrashuv mintaqaning kelajagiga yangi sahifa ochishi mumkin bo‘lgan voqea sifatida e’tirof etilmoqda, deb xabar berdi APA axborot agentligi. Ilhom Aliyev va Nikol Pashinyan o‘rtasidagi muzokaralar to‘rt soatdan ko‘proq davom etib, mintaqaning eng dolzarb muammolari — tinchlik shartnomasi, Naxichevon ekslavi va Ozarboyjonning asosiy hududi o‘rtasidagi yo‘l masalasi, chegaralarni delimitatsiya qilish kabi yirik siyosiy savollar muhokama qilindi.

Uchrashuv yuzma-yuz va maslahatchilar ishtirokida o‘tdi, shu bilan birga, tashqi ishlar vazirlari hamda ikki davlat bosh vazir o‘rinbosarlari boshchiligida ishchi guruhlar ham jarayonga jalb etildi. Bu tarixiy uchrashuvning yana bir ahamiyatli jihati — Rossiyaning mintaqadagi ta’siri kamaygan bir vaqtda, Yevropa Ittifoqi va AQSHning diplomatik yordami bilan yangi bosqichga o‘tilayotgani bo‘ldi.

Rossiya ilgari har ikki davlat uchun asosiy vositachi bo‘lib kelgan bo‘lsa, Ukrainadagi urushdan keyin Moskva ta’siri sezilarli zaiflashdi. Yerevan va Boku esa endi mintaqaviy muammolarni to‘g‘ridan to‘g‘ri hal qilishga, jahon hamjamiyati ishtirokini kengaytirishga intilayapti. Turkiya va AQSHning yarashuvni qo‘llab-quvvatlashi, Rossiyaning esa faqat formal ravishda normallashuvni qo‘llab-quvvatlashi — Kavkazda yangi geosiyosiy manzara yaratib berdi.

Mutaxassislar bu uchrashuvni chinakam yaqinlashuv va hal qiluvchi bosqich sifatida baholayapti. Olesya Vartanyanning ta’kidlashicha, yetakchilarning birinchi to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqotga kirishgani — jiddiy qadam. Har ikki mamlakat rasmiylari buni tarixiy lahza sifatida baholab, muzokaralar yakunlarini to‘liq ochiqlamagan bo‘lsa-da, uchrashuvning o‘zi konstruktiv ruhda o‘tgani haqida xabar berishdi.

Ayni paytda, muzokaralarda keskin ilgarilash kuzatilmadi — tinchlik shartnomasi imzolanishi mumkin bo‘lgan sana yoki joy e’lon qilinmadi, yo‘llar va kommunikatsiyalarni ochish borasida ham aniq kelishuvlar yo‘q. Bu esa — ikki xalq o‘rtasidagi chuqur ishonchsizlik, do‘stona muammolarni yechish uchun birgina siyosiy xohish kamlik qilishini anglatadi.

Muzokaralardan so‘ng Armaniston va Ozarboyjonda ham munosabatlar normallashuvi asosan Rossiyaning Janubiy Kavkazdagi ta’sirini qisqartirish imkoniyati sifatida ko‘rilayapti. 2022 yilda Ukrainadagi urushdan so‘ng Rossiyaning mintaqaviy nufuzi pasaygan, biroq har ikki davlat ham Kremlning yaqindagi mavqeini tiklashga urinishidan xavotirda.

Aslida, Aliyev va Pashinyanning uchrashuvi — ko‘p yillik diplomatik urinishlar va ko‘plab sammitlar ortidan erishilgan jiddiy bosqich bo‘ldi. Rossiyaning himoyasiga ishonchi qolmagan Yerevan endi to‘g‘ridan to‘g‘ri muzokaralarga tayyor, ammo hozircha biror hal qiluvchi kelishuv bo‘yicha aniq natija yo‘q.

Yakunlaydigan bo‘lsak, Abu-Dabidagi uchrashuv — Ozarboyjon va Armaniston o‘rtasidagi uzoq va murakkab tinchlik yo‘lidagi navbatdagi qadam. Qo‘shni mamlakatlar o‘rtasida hali bartaraf etilmagan o‘nlab masalalar bor, ammo bu uchrashuv yaqinlashuv va hamkorlik uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochdi. Mintaqa uchun eng muhim masala — tarixiy adovatlar, ishonchsizlik va tashqi ta’sirlardan qutulib, haqiqiy tinchlikka erishish bo‘ladi. Bu jarayonda endi asosiy so‘z — yetakchilarning jasorati va ikki xalqning mustahkam irodasida. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!