Uchta ommalashgan parhez: qaysi biri haqiqatan foyda beradi?

Bir haftada besh kilogramm ozish, u ham mashqlar va qiynoqsiz — deyarli har kimning orzusi. Bugun hamma keto parhezini yod olsa, ertaga intervalli ochlikka o‘tadi. Keyin yana yangi yo‘nalish: “qachon istasangiz ovqatlaning, faqat tanangizni tinglang”. Ammo organizm doim ham nima kerakligini bilmaydi, baʼzida u ham adashadi.

Biz so‘nggi yillarda keng tarqalgan va ko‘p muhokama qilinayotgan uchta parhez usulini tanlab, ularni ilmiy nuqtai nazardan o‘rgandik.

Keto parhezi: yog‘ yeb ozish — haqiqatmi yo mish-mish?

Keto targ‘iboti shunday: “yog‘lar — do‘st, uglevodlar — dushman”. Ratsion uglevodlarsiz, tanani keton moddalariga moslashtirish asosida shakllanadi. Miya endilikda glyukoza emas, yog‘dan hosil bo‘lgan ketonlar bilan ishlaydi.

Avvaliga, ayniqsa, avval uglevodlarga boy ovqatlanish bo‘lgan bo‘lsa, organizm javob qaytaradi — vazn pasayadi. Ammo shundayoq salbiy tomonlari ko‘rina boshlaydi.

Shifokor-nutritsiolog Arina Tertishnaya ogohlantiradi:

“Keto — shunchaki parhez emas, tibbiy muolaja usuli. Uni shifokor tavsiyasisiz boshlash — xastalik bilan muzdek suvga sakrash kabi. Agar jigar, ichak yoki ichki organlar holati tahlil qilinmagan bo‘lsa, keto zarar yetkazishi mumkin”.

Ozasiz — ammo yo‘qotgan kilo bilan birga o‘t pufagi muammolari, gormonal buzilishlar va qalqonsimon bez faoliyatida izdan chiqishni ham “sovg‘a” sifatida olasiz. Bu parhez emas, nazorat talab qiluvchi jarayon.

Intervalli ochlik: yengil ozish yoki yashirin charchoq?

16/8, 18/6, OMAD — konsepsiya oddiy: kam vaqt ovqatlansangiz, ko‘proq ozasiz. Ammo bu miqdor emas, vaqt haqida.

Taʼqiqlangan ovqatlanish vaqtlari orqali insulin darajasi tushirilishi, qondagi qand meʼyori saqlanishi va autofagiya (hujayralarning o‘zini tozalashi) jarayoni faollashishi mumkin. Lekin bu usul hamma uchun ham birdek samarali emas.

Nutritsiolog Arina Tertishnaya taʼkidlaydi:

“Agar insonda vitamin yetishmovchiligi, uyqu buzilishi yoki ruhiy zo‘riqish bo‘lsa — vaqti-vaqti bilan och qolish sizning holiga zarba bo‘lishi mumkin. Ochlik — stress, bunga tayyorlik kerak. Boshqacha bo‘lsa, foyda o‘rniga charchoq keladi”.

Intuitiv ovqatlanish: erkinlik yoki illyuziya?

Ko‘rinadi: sanash kerak emas, vazn o‘lchash shart emas, xohlagan paytda ovqatlaning. Tanangiz nimani so‘rasa — shuni bering.

Ammo bu har doim ham intuitsiya emas. Masalan, magniy yoki B guruhi vitamini yetishmaydigan inson shokolad “xohlaydi” — organizmi uchun emas, miyasidagi dofamin uchun.

Nutritsiologlar eslatadi: “Intuitiv ovqatlanish” niqobi ostida yillar davomida noto‘g‘ri taomlanishni davom ettirish mumkin. Bu ozodlik emas, yetarli bilim va ruhiy barqarorlikka ega bo‘lmagan boshqaruv.

Ko‘pchilik bu usulni “shirinlikni yaxshi ko‘raman va o‘zimni cheklamayman” deb baholaydi. Aslida intuitsiya emas, inersiya ishlayapti.

Xulosa: universal parhez yo‘q

Ovqatlanish uslubi shunchaki taom emas — bu insonning o‘z organizmi, hayoti va har kuni bilan muloqoti. Har bir tana individual. Ilmiy tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqda: qancha zamonaviy usul bo‘lmasin, meʼyorida ovqatlanish, harakat va yaxshi uyqu yo‘q bo‘lsa — natija ham bo‘lmaydi.

Zamin.uz tahririyati sog‘lom hayot tarziga oid dolzarb mavzularni kuzatishda davom etadi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!