Ba’zi “foydali” sabzavotlar ham qonda qand miqdorini ko‘taradi

Har bir inson shirinlik iste’mol qilganda qondagi glyukoza miqdori oshishini yaxshi biladi. Bir stakan gazli ichimlik yoki katta bo‘lmagan bir bo‘lak tort — bular juda qisqa fursat ichida insulin ajralishiga turtki bo‘ladi.

Biroq taomlar orasida shundaylari ham borki, ular birinchi qarashda sog‘lom va hatto foydali ko‘rinadi. Lekin ular ham tanani kutilmagan holatga solishi mumkin — glyukoza darajasini keskin oshirishi orqali.

Bundan tashqari, ovqat tayyorlashda qo‘llanadigan ba’zi yo‘llar, noto‘g‘ri to‘kinlik va parhezsizlik singari omillar ham juda muhim. Quyida aynan shunday “pinhona” ta’sirlarga ega mahsulotlar va ovqatlanishda yo‘l qo‘yiladigan xato haqida batafsil to‘xtalamiz.

Glikemik indeks baland bo‘lgan kutilmagan mahsulotlar

Aksariyat insonlar sabzi yoki selderey kabi sabzavotlarni foydali deb hisoblaydi. Ular oziq-ovqat do‘konlarida sog‘lom ovqatlanish raflarida turadi. Ammo bioximik nuqtayi nazardan qaralganda, agar ular yakka holda — boshqa mahsulotlarsiz — iste’mol qilinsa, glikemik indeks va glyukoza miqdorini sezilarli darajada oshiradi.

Shu sabab, tarkibidagi tabiiy qand sababli, sabzi — ayniqsa so‘rilib yeyilganda — tanaga tort yoki gazli ichimlikdek ta’sir o‘tkazishi mumkin. Shu bilan birga, selderey ham shunday guruhda.

Gazak sifatida iste’mol qilinadigan meva va sharbatlar xavfi

Mevalar shubhasiz, sog‘lom ovqatlanish tarkibiy qismi hisoblanadi. Lekin ular ham gazak sifatida noto‘g‘ri tanlov bo‘lishi mumkin. Xususan, tarvuz, qovun, ananas, mayiz kabi yuqori glikemik indeksga ega mevalar juda tez qonda glyukoza darajasini oshiradi.

Quritilgan mevalarda glyukoza yanada konsentrat holatda bo‘ladi. Siropda saqlangan mevalar esa haqiqiy “qand bombasi”dir. Yangi siqilgan sharbatlar esa ko‘pchilik o‘ylaganidek foydali emas — ularda shakar juda yuqori va muhim tolalar yo‘qqa chiqadi.

Misol uchun, bir stakan uzum sharbati to‘rtta ponchikka teng shakar miqdoriga ega. Sharbat suyuqligi tufayli, organizm undagi qandni juda tez so‘rib oladi va bu insulin darajasini osmonga chiqaradi. Natijada inson tez to‘yadi, lekin tez orada yana ochlik hissi paydo bo‘ladi.

Shakar o‘rnini bosuvchi sun’iy moddalar — yashirin xavf

Foydalanuvchilar orasida sun’iy shirinlashtirgichlarni "qandsiz" alternativa sifatida iste’mol qilish odat tusiga kirgan. Lekin ushbu moddalar, shunday qilib aytganda, organizmni aldaydi. Ular glyukoza emas, balki uning ta’miga taqlid qiladi. Bunday holatda tanamiz glyukoza olmagan bo‘lsa-da, miya shirinlikni qabul qilgan deb o‘ylaydi va yana ko‘proq shirinlik so‘raydi.

Natijada shirin ta’mga nisbatan his qiluvchanlik pasayadi va bu turli murakkab kasalliklarga olib kelishi mumkin.

Qanday belgilar insulinga chidamlilikdan darak beradi?

To‘satdan vazn oshishi — bu organizmda insulinga qarshilik paydo bo‘layotganining birinchi belgisi. Agar ovqatlanish tarzi o‘zgarmagan bo‘lsa-da, vazn ortsa, bu xavotirli signal.

Teridagi o‘zgarishlar ham — xususan, bo‘yin, ko‘krak va qo‘ltiq ostidagi papillomalar va qorayishlar — insulinga chidamlilik alomati bo‘lishi mumkin. Bu o‘simtalar og‘riqsiz bo‘ladi va qayta-qayta paydo bo‘ladi.

Zamonaviy hayot va qandli diabet xavfi

Tezkor hayot tarzi, fastfud va yuqori kaloriyali mahsulotlarning ko‘payishi tananing insulinga sezuvchanligini pasaytiradi. Bugungi kunda jahondagi 529 million kishi qandli diabetdan aziyat chekmoqda. 2050 yilga kelib bu raqam 1,5 milliardga yetishi kutilmoqda.

Nima qilish kerak?

Qondagi glyukozani pasaytirish uchun qo‘shimcha mahsulotlar qabul qilishdan ko‘ra, ratsionni to‘g‘ri tuzish maqsadga muvofiq. Ya’ni, uglevodlar kam, kletchatka ko‘p bo‘lgan taomlar tanlanishi zarur. Misol uchun:

- ko‘k sabzavotlar,
- shakarsiz drenaj sharbatlari,
- probiotik yogurtlar,
- yong‘oqlar va urug‘lar.

Fermentatsiya qilingan mahsulotlar ham qondagi shakar darajasini barqaror saqlashga yordam beradi. Ovqatlanishdagi har bir tanlov tanamiz uchun uzoq muddatli oqibatlarga ega ekanini unutmaslik kerak.

Xulosa: sog‘lom ovqat – muvozanatli yondashuv

Sog‘lom ovqatlanish – bu faqatgina nima yeyapsiz, degan savol emas. Bu, avvalo, qay holda va qay tarzda yeyapsiz, degan masala hamdir. Bir qarashda foydali tuyulgan sabzavotlar va mevalar ham, agar ularni noto‘g‘ri paytda, noto‘g‘ri miqdorda va noto‘g‘ri tarkibda iste’mol qilsangiz, salomatlik uchun xavfli bo‘lishi mumkin.

Har bir gazak, har bir stakan sharbat, har bir “noinspekt” sabzavot – insulin tuzilishiga ta’sir ko‘rsatadigan bir omildir. Shuning uchun ham ovqatlanishdagi har bir qadamni anglab, ongli ravishda qilish zamonaviy inson uchun muhim hayotiy kurashdir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!