Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam Makkada tug‘ilib, yashaganlar. Shuning uchun u zotning payg‘ambarlik chaqirig‘i dastlab Makka ahliga qaratilgan edi. Lekin Makka mushriklarining aksariyati payg‘ambar alayhissalomning da’vatini qabul qilmadi, aksincha, unga qarshi haqiqiy urush boshladilar.
Hatto Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning yaqin qarindoshlari ham unga qarshi chiqqanidan so‘ng Makkaning boshqa aholisi haqida nima deyish mumkin?! Ular Makkada Islom dinining tarqalishiga shunchalik to‘sqinlik qildilarki, Muhammad sollallohu alayhi vasallam o‘z shaharlarini tark etib, Madinaga ko‘chishga majbur bo‘ldilar.
Nega makkaliklar Islomni qabul qilishdan bunchalik qat’iy bosh tortgan edi? Nega ular Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga va u zotning da’vatiga qarshi jang qildilar? Nega ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularga kelgan haqiqatni anglab yetishmadi?
Kibr
Makkaliklarning aksariyati Muhammad sollallohu alayhi vasallam keltirgan din haq ekanligini juda yaxshi bilishardi! Axir, u bilan kelgan narsa nihoyatda ravshan edi va Qur’on mo‘jizalari hammaning ko‘z o‘ngida edi. Darhaqiqat, ular Alloh taolo Qur’oni karimda aytganidek, haqni ongli ravishda rad etdilar: “Va o‘zlari aniq bilib tursalar ham, zulm va kibr tufayli ularni inkor etdilar. Buzg‘unchilarning oqibati qanday bo‘lishiga nazar sol”, (“Naml”, 14).
Hukmronlik va hokimiyatni yo‘qotishdan qo‘rqish
Shuningdek, ba’zi makkaliklar hukmronlik va hokimiyatni yo‘qotishdan qo‘rqib, Islomni qabul qilishdan qaytdilar. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam odamlarning barcha ishlarini Allohning shariatiga ko‘ra hal qilishga da’vat qilganlar va barcha ko‘rsatmalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri Alloh taolodan olganlar.
Bunday holatda Makkada Islom dini yoyilsa, Abu Sufyon, Umayya ibn Xalaf va boshqalar kabi makkalik rahbarlar o‘z kuchini yo‘qotardi. Shu bois hokimiyatni qo‘ldan boy berish qo‘rquvi ular uchun Islom yo‘lida katta to‘siq bo‘ldi.
Moliyaviy manfaatlar uchun qo‘rquv
Makka aholisi orasida o‘z moliyaviy manfaati uchun qo‘rqqanlar ham bor edi, chunki ular Makka kufrda qolgan paytda ko‘proq foyda ko‘rardi.
Makka xavfsiz shahar bo‘lib, u yerga Arabiston yarim oroli aholisining aksariyati savdo qilar va katta foyda ko‘rardi. Ular, agar arablar Muhammad sollallohu alayhi va sallamga qarshi urush boshlasa, Makka xavfsiz shahardan notinchliklar markaziga aylanadi va bu, albatta, ularning savdo-sotiqdan olayotgan daromadiga ta’sir qiladi, degan o‘yda edilar.
Qolaversa, Arabiston aholisining aksariyati butparastlar bo‘lib, agar makkaliklar Islomni qabul qilsa, mushriklar Makkaga kelmas, Makkaga iqtisodiy qamal e’lon qilishi ham mumkin edi. Bu makkalik savdogarlar manfaatiga to‘g‘ri kelmasdi.
Shuning uchun Makka aholisi islomning butun Arabiston yarim orolida tarqalishiga qarshi edilar. Axir, agar boshqa joylik savdogarlardan kamida bir nafari islomga kirsa, u Makka bilan savdo qilmasligi va bu bilan Payg‘ambar Muhammad sollallohu alayhi vasallamni qo‘llab-quvvatlashining ehtimoli juda katta edi.
Oradan bir necha yil o‘tib, Yamoma hukmdori Samama ibn Asal roziyallohu anhu Islomni qabul qilganlarida aynan shunday bo‘ldi. U Makkaga oziq-ovqat yetkazib berishni to‘xtatdi va bu makkaliklarga, ayniqsa, savdogarlarga katta zarar yetkazdi. Makka mushriklarining bir qismining Islomni rad etishlariga ularning moliyaviy manfaatlaridan qo‘rqish asosiy sabab bo‘ldi.
Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat qilgan: “Esla, farishtalarga: «Odamga sajda qilinglar!» dedik, bas, sajda qildilar, faqat iblisgina bosh tortdi, mutakabbirlik qildi va kofirlardan bo‘ldi. (“Baqara”, 34).
O‘yin-kulgi va maishatni yo‘qotishdan qo‘rqish
Makkada islomni qabul qilgandan keyin endi rohat-farog‘at va islom man qilgan ba’zi lazzatlardan bahramand bo‘la olmay qolishidan qo‘rqqanlar ham bor edi. Zero, Islom dini ezgulikka, yaxshi xulq-atvorga, shuningdek, har qanday gunohdan uzoqlashishga chaqiradi. Shaytonga ergashuvchilar esa harom narsadan voz kecha olmas edi.
Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) targ‘ib qilgan yangi din zino, buzuqlik, axloqsizlik, adolatsizlik, zulmdan qaytargan va bu ko‘pchilik makkaliklar uchun nomaqbul edi.
Jaholat va aqlsizlik
Makkaliklarning ko‘pchiligi o‘zlarini islomni qabul qilishdan ahmoqliklari va aqllarini ishlatishga qodir emasliklari tufayli qaytarib turdilar. Bu ularning Islomni qabul qilishlariga katta to‘siq bo‘ldi. Ular ko‘p xudolarga sig‘inardilar. Va Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularning oldiga kelib, Alloh yagona va hech qanday sherigi yo‘q, deganlarida, qalblari va aqllari bu haqiqatni qabul qilishdan bosh tortdi.
Ular: «U barcha ilohlarni yagona ilohga aylantirdimi? Bu aql bovar qilmaydigan narsa”. Ular yakkaxudolikdan hayratda qolishdi, lekin aslida odamni bir nechta xudolarning mavjudligiga qanday ishonishi ko‘proq taajjublanarli holdir.
Makka ahlining islom dinini qabul qilishiga to‘sqinlik qilgan bu to‘siqlarning barchasini hisobga olsak, nufuzli makkaliklar shaxsiy va jamiyat manfaatlarini aks ettirmaydigan u yoki bu sabablarga ko‘ra Islomni qabul qilishdan bosh tortganliklarini tushunishimiz mumkin.
Makkaliklarning ko‘pchiligi haqiqatni bilganliklari, lekin ataylab unga zid ish qilganliklarini ham ko‘ramiz. O‘zlari buni anglasalar ham, lekin omma oldida u bu haqda gapira olishmas edi. Ularning islom haq din ekanligini tan olishga jur’atlari yetmay, o‘z manfaatlaridan kelib chiqib, Makka kelajagini fido qilishgan.
Shunday qilib, Makka zodagonlari bor kuchlari bilan yangi da’vatga qarshilik ko‘rsatishga va har qanday yo‘l bilan odamlarni bu haqiqatni qabul qilishdan qaytarishga qaror qildilar. Buning uchun ular avvalgi payg‘ambarlarga qarshi qo‘llanilgan turli usullarni qo‘llaganlar, bu usullar bugungi kunda ham Islom dushmanlari tomonidan qo‘llanilmoqda.
“Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring 
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
