Тошкентнинг космосдан олинган манзарасида кўриниши керак бўлган “яшил белбоғ” ўрнида аста-секин бошқача манзара пайдо бўлмоқда. Экология қўмитаси эълон қилган харита пойтахт атрофида сотилаётган кўкатлар, мева-сабзавотлар етиштириладиган минглаб иссиқхоналар жойлашганини кўрсатади. Аммо муаммо — уларнинг салмоқли қисми экологик тозаликдан йироқ.
Кўзбўямачи “яшил ҳалқа”нинг ортидаги ҳақиқат
Собиқ Экология вазирлигининг ўтган йилги ҳисоботига кўра, Тошкент атрофидаги иссиқхоналарнинг тахминан 60 фоизи кўмирда ишлайди. Харита эса бу ҳаддан ташқари катта миқёсни аниқ кўрсатиб, пойтахтни ярим айлана шаклида ўраб турган “кулранг ҳалқа”ни намоён этмоқда.
Яъни, шаҳар четида табиатни асрасин, ҳавони тозаласин деб мўлжалланган “яшил зоналар” ўрнига амалда кўмир тутуни тарқатувчи юзлаб иссиқхоналар қатори пайдо бўлган.
Нега бу хавфли?
Кўмирда ишлайдиган иссиқхоналар:
• атмосферага юқори миқдорда зарарли моддалар чиқаради;
• қишги инверсия пайтида Тошкент ҳавосидаги ифлосланишни бир неча баравар кучайтириб юборади;
• аҳолининг нафас олиш йўллари, юрак ва умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатади;
• шаҳар экологиясининг узоқ муддатли барқарорлигига жиддий хавф туғдиради.
Харитадаги қип-қизил рақамлар — бу шунчаки белгилар эмас, балки ҳар бири алоҳида манба сифатида ҳавога чиқарилаётган тутун, ғубор ва хавфли қўшимчалар демакдир. Айнан шу омиллар Тошкентда охирги йилларда ҳаво сифати кескин ёмонлашишига сабаб бўляпти.
Нима қилиш керак?
Мутасаддиларнинг таъкидлашича, ислоҳотлар қуйидаги чоралардан бошланиши шарт:
• иссиқхоналарда кўмир ўрнини газ ёки электр энергиясига босқичма-босқич ўтказиш;
• экологик талабларни бузган объектларга нисбатан қатъий санкциялар қўллаш;
• иссиқхоналарни шаҳардан белгиланган санитар масофада қайта жойлаштириш;
• альтернатив энергия манбалари учун субсидиялар бериш;
• иссиқхоналар кластерларини тартибга солувчи янги меъёрий ҳужжатлар қабул қилиш.
Ўзгаришни кечиктириш — хавфни кўпайтириш демак
Тошкент каби 3 миллионлик мегаполис учун ҳаво сифати ҳаётий аҳамиятга эга. Агар бугун чора кўрилмаса, “кулранг ҳалқа”нинг оқибати нафақат экология, балки аҳоли саломатлиги, ҳаёт сифати ва иқтисодга ҳам жиддий зарба бўлади.
Табиатга нисбатан бепарволикнинг оқибати харитадаги каби — атрофни қорайтириб боради. Шаҳарни асраш эса ҳар бир қарор, ҳар бир қадам ва ҳар бир тозалик манбасидан бошланади.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
