Toshkentning kosmosdan olingan manzarasida ko‘rinishi kerak bo‘lgan “yashil belbog‘” o‘rnida asta-sekin boshqacha manzara paydo bo‘lmoqda. Ekologiya qo‘mitasi e’lon qilgan xarita poytaxt atrofida sotilayotgan ko‘katlar, meva-sabzavotlar yetishtiriladigan minglab issiqxonalar joylashganini ko‘rsatadi. Ammo muammo — ularning salmoqli qismi ekologik tozalikdan yiroq.
Ko‘zbo‘yamachi “yashil halqa”ning ortidagi haqiqat
Sobiq Ekologiya vazirligining o‘tgan yilgi hisobotiga ko‘ra, Toshkent atrofidagi issiqxonalarning taxminan 60 foizi ko‘mirda ishlaydi. Xarita esa bu haddan tashqari katta miqyosni aniq ko‘rsatib, poytaxtni yarim aylana shaklida o‘rab turgan “kulrang halqa”ni namoyon etmoqda.
Ya’ni, shahar chetida tabiatni asrasin, havoni tozalasin deb mo‘ljallangan “yashil zonalar” o‘rniga amalda ko‘mir tutuni tarqatuvchi yuzlab issiqxonalar qatori paydo bo‘lgan.
Nega bu xavfli?
Ko‘mirda ishlaydigan issiqxonalar:
• atmosferaga yuqori miqdorda zararli moddalar chiqaradi;
• qishgi inversiya paytida Toshkent havosidagi ifloslanishni bir necha baravar kuchaytirib yuboradi;
• aholining nafas olish yo‘llari, yurak va umumiy salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi;
• shahar ekologiyasining uzoq muddatli barqarorligiga jiddiy xavf tug‘diradi.
Xaritadagi qip-qizil raqamlar — bu shunchaki belgilar emas, balki har biri alohida manba sifatida havoga chiqarilayotgan tutun, g‘ubor va xavfli qo‘shimchalar demakdir. Aynan shu omillar Toshkentda oxirgi yillarda havo sifati keskin yomonlashishiga sabab bo‘lyapti.
Nima qilish kerak?
Mutasaddilarning ta’kidlashicha, islohotlar quyidagi choralardan boshlanishi shart:
• issiqxonalarda ko‘mir o‘rnini gaz yoki elektr energiyasiga bosqichma-bosqich o‘tkazish;
• ekologik talablarni buzgan obyektlarga nisbatan qat’iy sanksiyalar qo‘llash;
• issiqxonalarni shahardan belgilangan sanitar masofada qayta joylashtirish;
• alternativ energiya manbalari uchun subsidiyalar berish;
• issiqxonalar klasterlarini tartibga soluvchi yangi me’yoriy hujjatlar qabul qilish.
O‘zgarishni kechiktirish — xavfni ko‘paytirish demak
Toshkent kabi 3 millionlik megapolis uchun havo sifati hayotiy ahamiyatga ega. Agar bugun chora ko‘rilmasa, “kulrang halqa”ning oqibati nafaqat ekologiya, balki aholi salomatligi, hayot sifati va iqtisodga ham jiddiy zarba bo‘ladi.
Tabiatga nisbatan beparvolikning oqibati xaritadagi kabi — atrofni qoraytirib boradi. Shaharni asrash esa har bir qaror, har bir qadam va har bir tozalik manbasidan boshlanadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
