Kanadadan 4,16 milliard yillik toshlar topildi

Insoniyatning qadimgi davrlarga bo‘lgan qiziqishi har doim mavjud bo‘lib kelgan. Mana shunday qiziqishlardan biri — Yer sayyorasida hayot qanday paydo bo‘lganligi, uning geologik tarixi qanday kechganligi haqidagi izlanishlardir. Yaqinda Kanadada shunday savollarga javob bera oladigan behinoy muhim kashfiyot amalga oshirildi.

Qadim zamonlar izidan: Kanadada topilgan eng qadimiy qoyalar
Kvebek provinsiyasida joylashgan Nuvvuagitttuq yashil toshli kamarining tog‘ qatlamlarida o‘tkazilgan keng ko‘lamli ilmiy izlanishlar natijasida Yer yuzidagi eng qadimiy qoyalardan biri aniqlandi. Ottawa universiteti olimlari ushbu tog‘ jinslarini ikki xil radioizotopli datalash usuli orqali o‘rgandilar va ularning yoshi 4 milliard 160 million yil ekanini tasdiqlashga muvaffaq bo‘lishdi. Bu — Yer tarixidagi tasdiqlangan eng keksa geologik tuzilma hisoblanadi.

Ilmiy dunyoda shov-shuv: bahslaglarga nuqta qo‘yildi
Hozirgacha bu jinslarning yoshi haqida turli taxminlar mavjud bo‘lib, ular 3,8 milliard yildan 4,3 milliard yilga qadar baholab kelinar edi. Biroq yangi tadqiqot natijalari ilmiy tadqiqotchilar o‘rtasidagi uzoq yillik munozaralarga aniq nuqta qo‘ydi va Nuvvuagitttuq qatlamlari o‘z qadimiyligi bilan Kanada shimolidagi Akasta tog‘ jinslaridan ham ulkanroq ekanini isbotladi.

“Vaqt kapsulasi” — Erning ilk tarixi ochiladi
Tadqiqot rahbari, professor Jonathan O‘Nill bu qoyalarni “vaqt kapsulasi” deb atadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, mazkur toshlar Yer shari hali magma okeani bilan qoplangan ilk bosqichlarni aks ettiradi. Ularni o‘rganish orqali Erda hayot paydo bo‘lishidan avvalgi geologik jarayonlar va shunday sharoitlarda qanday tektonik faoliyat yuz berganini tushunish mumkin.

Qadimiy ma’lumotlar — hayot siriga yo‘l ochuvchi kalit
Bu qoyalar nafaqat geologik yoshni aniqlashga xizmat qiladi, balki Erning ilk kunlaridagi iqlim, tektonik platolarning shakllanish jarayonlari va hayotning paydo bo‘lishiga ta’sir etgan omillarni ham bilishda asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Bu singari ma’lumotlar Er tarixi va uning tashkiliy tuzilishini tushunishda muhim o‘rin tutadi.

Ilmiy yutuqlarga to‘siqlar: mahalliy jamoa qarshiligi
Shu bilan birga, tadqiqot jarayonida kutilmagan muammolar yuzaga keldi. Tadqiqotchilarga mahalliy inuit jamoasi tomonidan qarshi fikrlar bildirildi. Ularning ta’kidlashicha, ba’zi noinson foydalanuvchilar tog‘ jins parchalari internet orqali noqonuniy sotilmoqda va vandalizm holatlari sodir bo‘lmoqda. Shu sababli hukumat muvaqqat namuna olishni taqiqlab qoldi.

Milliy meros va ilm o‘rtasidagi muvozanat
Bu voqea yana bir bor shuni ko‘rsatdiki, tabiiý boyliklarni ilmiy o‘rganishda mahalliy xalqlar manfaatini ham inobatga olish juda muhim. Nuvvuagitttuq kamari nafaqat geologik ahamiyatga ega, balki mahalliy jamoa uchun muqaddas tarixiy hudud hamdir. Ilm-fan va madaniy merosni uyg‘unlashtirish – kelajakdagi izlanishlarning yanada samarali bo‘lishiga yo‘l ochadi.

Xulosa: Yer tarixi yanada aniqlashmoqda
Nuvvuagitttuq yashil toshli kamarida topilgan 4,16 milliard yillik jinslar insoniyat uchun bebaho tabiiy hujjatdir. Ular nafaqat Er tarixi, balki hayot siriga yaqinlashishda muhim qadam hisoblanadi. Ilmiy jamoa bu kabi kashfiyotlar yordamida kelajakda hayot paydo bo‘lishi haqida tushunchalarni tubdan o‘zgartirishi mumkin. Shu bilan birga, mahalliy xalqlar talablariga va tabiiy hududlarni hurmat qilish ham izlanishlar davomida asosiy tamoyil bo‘lib qolishi kerak. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!