Канададан 4,16 миллиард йиллик тошлар топилди

Инсониятнинг қадимги даврларга бўлган қизиқиши ҳар доим мавжуд бўлиб келган. Мана шундай қизиқишлардан бири — Ер сайёрасида ҳаёт қандай пайдо бўлгани, унинг геологик тарихи қандай кечгани ҳақидаги изланишлардир. Яқинда Канадада шундай саволларга жавоб бера оладиган бениҳоя муҳим кашфиёт амалга оширилди.

Қадим замонлар изидан: Канадада топилган энг қадимий қоялар
Квебек провинциясида жойлашган Нуввуагиттук яшил тошли камарининг тоғ қатламларида ўтказилган кенг кўламли илмий изланишлар натижасида Ер юзидаги энг қадимий қоялардан бири аниқланди. Оттава университети олимлари ушбу тоғ жинсларини икки хил радиоизотопли даталаш усули орқали ўрганиб чиқдилар ва уларнинг ёши 4 миллиард 160 миллион йил эканини тасдиқлашга муваффақ бўлишди. Бу — Ер тарихидаги тасдиқланган энг кекса геологик тузилма ҳисобланади.

Илмий дунёда шов-шув: баҳсларга нуқта қўйилди
Ҳозиргача бу жинсларнинг ёши ҳақида турли тахминлар бўлиб, улар 3,8 миллиард йилдан 4,3 миллиард йилгача баҳолаб келинар эди. Бироқ янги тадқиқот натижалари илмий жамоалар орасидаги узоқ йиллик мунозараларга аниқ нуқта қўйди ва Нуввуагиттук қатламлари ўз қадимийлиги билан Канада шимолидаги Акаста тоғ жинсларидан ҳам улканроқ эканини исботлади.

“Вақт капсуласи” — Ернинг илк тарихи очилади
Тадқиқот раҳбари, профессор Жонатан ЎНил бу қояларни “вақт капсуласи” деб атади. Унинг сўзларига кўра, мазкур тошлар Ер шари ҳали магма океани билан қопланган илк босқичларни акс эттиради. Уларни ўрганиш орқали Ерда ҳаёт пайдо бўлишидан аввалги геологик жараёнларни ва шундай шароитларда қандай тектоник фаолият юз берганини тушуниш мумкин.

Қадимий маълумотлар — ҳаёт сирига йўл очувчи калит
Бу қоялар нафақат геологик ёшни аниқлашга хизмат қилади, балки Ернинг илк кунларидаги иқлим, тектоник плиталарнинг шаклланиш жараёнлари ва ҳаётнинг пайдо бўлишига таъсир этган омилларни ҳам билишда асосий манба бўлиб хизмат қилади. Бу сингари маълумотлар Ер тарихи ва унинг ташкилий тузилишини тушунишда муҳим ўрин тутади.

Илмий ютуқларга тўсиқлар: маҳаллий жамоа қаршилиги
Шу билан бирга, тадқиқот жараёнида кутилмаган муаммолар юзага келди. Тадқиқотчиларга маҳаллий инуитлар жамоаси томонидан қарши фикрлар билдирилди. Уларнинг таъкидлашича, баъзи ноинсоф шахслар тоғ жинси парчаларини ноқонуний равишда интернет орқали сотиб, вандализм ҳолатларини амалга оширмоқда. Шу сабабли ҳукумат муваққатан жинслардан намуна олишни тақиқлаб туришга мажбур бўлди.

Миллий мерос ва илм ўртасидаги мувозанат
Бу воқеа яна бир бор шуни кўрсатдики, табиий бойликларни илмий ўрганиш жараёнида маҳаллий халқлар манфаатини ҳам инобатга олиш жуда муҳим. Нуввуагиттук камари нафақат геологик аҳамиятга эга, балки маҳаллий жамоа учун муқаддас тарихий ҳудуд ҳамдир. Илм-фан ва маданий меросни уйғунлаштириш – келажакдаги изланишларнинг янада самарали бўлишига йўл очади.

Хулоса: Йер тарихи янада аниқлашмоқда
Нуввуагиттук яшил тошли камарида топилган 4,16 миллиард йиллик жинслар инсоният учун бебаҳо табиий ҳужжатдир. Улар нафақат Ер тарихи, балки ҳаёт сирига яқинлашишда муҳим қадам ҳисобланади. Илмий жамоа бу каби кашфиётлар ёрдамида келгусида ҳаётнинг пайдо бўлиши ҳақидаги тушунчаларни тубдан ўзгартириши мумкин. Шу билан бирга, маҳаллий халқларнинг талаблари ва табиий ҳудудларни ҳурмат қилиш ҳам изланишлар давомида асосий тамойил бўлиб қолиши керак. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!