Нима сабабдан саломатлик учун шакардан воз кечмаслик керак?

^{Фото: Getty Images}
Яқиндагина барча диетологларнинг биринчи рақамли душмани ёғ эди. Ундан олдин туз соғлиқдаги барча муаммоларининг асосий сабаби ҳисобланган.

Энди навбат шакарга – қаҳвага бир қошиқ шакар қўшиш шунчаки одобсизлик, янги йилдан ширинликлардан воз кечишга қатъий қарор қилганлар чекишни ташлашга ваъда берганлар сонидан ошиб кетганга ўхшайди. Ҳа, албатта, шакарни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилиш иккинчи тоифа диабетнинг ривожланиш хавфини сезиларли даражада оширади. Шакар истеъмол қилиш табиий ҳолат, чунки рационнинг деярли учдан бир қисми ихтиёрий маҳсулотлар – шоколад, ширинлик ва пишириқлардан иборат.

Аммо гап шундаки, рационни соғлом ташкил қилиш учун шакарни бутунлай тўхтатиб қўйиш шарт эмас. Кундалик рационда мева ва сабзавотлар улушини ошириш, фаст-фуд овқатлардан воз кечиш анча яхши самара беради.

Парҳез тутишга одатланманг
Шакарни ўз ичига олмаган диеталар рухсат этилган ва тақиқланган озиқ-овқат маҳсулотларининг қаттиқ рўйхатига риоя қилишни талаб қилади. Бу парҳез тутаётган одамда жуда кўп вақт ва эътиборни талаб қилади ва тасодифан тақиқланган нарсаларни истеъмол қилиб қўймаслик учун кўпроқ ташвиш уйғотади.

Кўплаб тадқиқотлар шуни тасдиқлайдики, бу турдаги стрессли диеталар самарасиздир: сурункали стрессга жавобан, организм қон оқимига кўп миқдорда кортизол гормонини чиқаради, бу эса ёғ заҳираларининг тўпланишига ёрдам беради, айниқса қорин бўшлиғида. Бундан ташқари, озиқ-овқат билан боғлиқ доимий ташвиш депрессиянинг ривожланишига олиб келиши мумкин, шунингдек, орторексия – диета ҳақида ташвишланишнинг кучайиши билан тавсифланади. Орторексия баъзи диетологлар томонидан жиддий овқатланиш бузилишининг биринчи қадами деб ҳисобланади.

Мева истеъмол қилинг ва сут ичинг
Шакарни тўлиқ ва қатъий рад этишни талаб қиладиган баъзи диеталар муҳим озиқ-овқатларни ҳам рациондан чиқариб ташлашга мажбур қилади. Мисол учун, кўплаб парҳезлар биринчи навбатда мева ва резаворларни диетадан бутунлай чиқариб ташлашни, кейин эса уларнинг бир қисмини аста-секин қайтаришни тавсия қилади. Лекин деярли барча мевалар диабет, айрим саратон ва юрак касалликлари хавфини камайтиришга ёрдам берадиган клетчатка, витаминлар, минераллар ва антиоксидантларнинг бебаҳо манбайидир.

Мевадан воз кечиш ҳеч кимни соғлом қилмайди, аксинча, жиддий касалликларга қарши муҳим ва оддий ҳимоядан маҳрум қилади. Қаттиқ диета тарафдорларининг яна бир нотўғри тушунчаси – сут ва пишлоқдан воз кечиш. Аммо ҳақиқат шундаки, бу маҳсулотлар таркибидаги табиий шакар соғликка зарар етказа олмайди, шунингдек, пишлоқ ва сут истеъмол қилмаслик остеопороз хавфини оширади, кальций танқислиги юзага келади.

Кўпроқ сабзавот, дуккакли ёки ловия истеъмол қилиш мумкин, тўлиқ донли нон ва мевалар ҳам зарарли эмас. Ҳа, эҳтимол, шакарни озроқ истеъмол қилса бўлар, лекин ундан бутунлай воз кечишнинг ҳожати йўқ. Ҳар бир стакан какао ва ҳатто шоколадли тортдан роҳатланиш мумкин, лекин ҳар куни эмас. Саломатлик – рақам ёки маълум бир ўлчов эмас, шуни унутмаслик лозим. Озиқ-овқат маҳсулотари ҳақида қандай фикрда бўлиш, уларни истеъмол қилиш каби муҳимдир. “Замин” янгиликларини “Инстаграм”да кузатиб боринг