Ukrainadagi urush O‘zbekiston va boshqa Markaziy Osiyo davlatlariga qanday ta’sir qiladi?

^{Foto: Forbes}
The Economist nashri Rossiya va Ukraina urushining boshqa davlatlarga oqibati haqida so‘z yuritdi.

Urushdan avval Rossiya va Ukraina bozorlariga yaqinlik juda foydali edi. Urushda yaqin iqtisodiy aloqalar og‘ir ahvolga kelib qoldi. Yil boshida Jahon banki pandemiyadan keyin Yevropa va Markaziy Osiyo 2022 yilda 3 foizga o‘sishini kutgan edi.

Ammo bu optimistik bashorat 2020 yilda COVID-19 sabab bo‘lgan resessiyadan ikki baravar chuqurroq bo‘lgan 4,1 foizlik qisqarish bilan almashtirildi.

^{Foto: The Economist}
Eng katta zarba Ukraina yalpi ichki mahsuloti bo‘lib, uning 45,1 foizga tushishi bashorat qilinmoqda. Uning aholisi tiklanishi va vayron bo‘lgan infratuzilmani qayta tiklash uchun yillar kerak bo‘ladi. Rossiya yalpi ichki mahsuloti G‘arb sanksiyalari oqibatida bu yil 11,2 foizga qisqarishi prognoz qilingan.

Boshqa mamlakatlar uchun urush pandemiyadan xalos bo‘lganidek, yana bir turg‘unlikka tushishni anglatadi. Jahon banki prognozlariga ko‘ra, Rossiyaning Ukrainaga hujumlarini boshlashda ishtirok etgani uchun sanksiyaga uchragan Belarus iqtisodiyoti joriy yilda 6,5 ​​foizga qisqaradi.

O‘zbekiston va Markaziy Osiyo iqtisodiyoti

Markaziy Osiyodagi Sobiq sovet respublikalari Rossiyadan pul o‘tkazmalarining qisqarishidan aziyat chekadi. Urushgacha bular Tojikistonda yalpi ichki mahsulotning 30 foizi, Qirg‘izistonda 28 foiz va O‘zbekistonda 12 foizni tashkil qilgan.

Rossiya korxonalari ishchilarini ishdan bo‘shatganligi sababli, migrantlar uylariga kamroq pul jo‘natadi. Qirg‘iziston hozirda yaqin atrofdagi har qanday mamlakatning yalpi ichki mahsulotidagi eng katta prognoz kamayishiga duch kelmoqda. 4,7 foizga kutilgan o‘sish endi 5 foiz kamayish bilan almashtirilgan.

O‘zbekiston iqtisodi esa urushdan u qadar jiddiy zarar ko‘rmasligi va 2023 yilda urushdan avvalgi prognozlarga qaytishi taxmin qilinmoqda.

Energiya narxining oshishi uglevodorodlarning asosiy eksportchisi Ozarbayjonga yordam berishi mumkin. Ozarbayjonning neft va gaz sektori allaqachon katta quvvatlarda ishlamoqda, biroq u yangi Trans-Anadolu quvuri orqali yaqin to‘rt-besh yil ichida Yevropaga tabiiy gaz yetkazib berishni deyarli ikki baravar oshirishga umid qilmoqda. Chunki G‘arb davlatlari Rossiya energetikasidan voz kechmoqchi.

Ayrim Markaziy Yevropa iqtisodlari ham Ukraina ishchi kuchidan foyda olishadi. Jahon bankining qochqinlar uchun asosiy manzil bo‘lgan Polsha uchun YAIM prognozi atigi 0,8 foizga kamaydi. Hozirda Polsha ikki raqamli inflyatsiya va tang davlat moliyasi bilan kurashmoqda. Rossiya va Ukraina urushi “Zamin” yangiliklarini “Vkontakti”da kuzatib boring